Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myślprzewodniaipytaniabadawcze
23
wkrajachsocjalistycznychmówilioEuropiewolnejodpodziałunabloki.Ich
narracjeoEuropiepokojowejirespektującejprawaczłowiekaintelektualnie
przezwyciężałypodziałkontynentu.
Wkrajachblokuwschodniegoplanyzjednoczeniowe,którenieuwzględniałyby
kategoriinarodu,byłyniewykonalne.Stalinniezamierzałkrajównazachodzie
swojegoimperiuminkorporowaćjakoradzieckierepubliki,aleniedopuszczałteż
dopowstawaniasojuszówpolitycznychniezależnychodZwiązkuRadzieckiego.
Zgodniezwłasnądefinicjąnarodowegokomunizmu,przejawiającąsięwkoncep-
cjiDsocjalizmuwjednymkraju”,Stalinpreferowałpowiązanieposzczególnych
państwzradzieckimhegemonemnazasadzieukładówbilateralnych.Wtakisam
sposóbkształtowałstosunkimiędzypartiamikomunistycznymi.Ztegowzględu
lansowaneprzezpartiekomunistycznekoncepcjeEuropyodzwierciedlałysplot
relacjimiędzyorganizacjamimiędzynarodowymi,wktórychdziałałypartyjne
elity.Koncepcjetebyłyzdeterminowaneprzezkonfrontacjępowstałychpowoj-
niedwóchobozówpolitycznych,gospodarczychiwojskowych.Manifestacją
gospodarczegoizolowaniasięodZachodustałasięRadaWzajemnejPomocy
Gospodarczej(RWPG)utworzonaw1949r.jakomodelalternatywnywsto-
sunkudowłaśniezałożonejOrganizacjiEuropejskiejWspółpracyGospodarczej,
poprzedniczkiOrganizacjiWspółpracyGospodarczejiRozwoju.Napłaszczyź-
niemilitarnejw1955r.rządypaństwblokuwschodniegostworzyłyUkład
WarszawskijakoprzeciwwagędlaPaktuPółnocnoatlantyckiego(NATO)sku-
piającegopaństwazachodnioeuropejskieipółnocnoamerykańskie20.
DopierowrazzKBWEstworzyłyoneinstytucjęumożliwiającąponownezbli-
żeniedoZachodu.Wobliczuekonomicznejstagnacjizagrażającejpodstawomich
władzy,przywódcysocjalistyczniszukalinowychdrógmiędzynarodowejwspół-
pracy.PrzemyśleliswójstosunekdoWspólnotyEuropejskiej,dajączapośred-
nictwemDdialoguWschód-Zachód”spóźnionąodpowiedźnanowąpolitykę
wschodniązachodnioniemieckiejSPD.KBWEstworzyłanoweramypolitycznedla
współpracymiędzyWschodemiZachodem.Wtymduchupartyjneelitykreśliły
scenariuszezbliżeniamiędzypaństwamieuropejskiminabazietegoforumrzą-
dowego.ZamierzałyoneutrwalaćsocjalizmwEuropieŚrodkowejicementować
granicewytyczonewEuropiepodrugiejwojnieświatowej.Temudyskursowi
władzypodporządkowanibylipublicyściiuczenireprezentującyoficjalnąlinię
państwa.DBezpieczeństwoiwspółpracę”próbowalipogodzićzwcześniejszymi
propagandowymidoktrynamipartyjnymi,snującnarracjeoEuropiezgodne
zwytycznymipartyjnejpropagandy.Niezależnieodtegowieludziennikarzy
czytałopublikacjeukazującesięwdrugimobiegu.Niektórzynawetutrzymywali
stosunkizichautorami.CizkoleipowoływalisięnaAktkońcowyzHelsinek,
abydomagaćsięzapisanegownimprzestrzeganiastandardówhumanitarnych
orazszacunkudlaprawpodstawowych.
20NatematinstytucjonalnychaspektówpodziałuEuropyzob.C.Gasteyger,Europavon
derSpaltungzurEinigung.DarstellungundDokumentation1945–2000,Bonn2001,s.57-208.
