Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myślprzewodniaipytaniabadawcze
21
Zasadnejestnazywaniepaństwsocjalistycznychpaństwamizachodniej
częściblokukomunistycznego,ponieważwystępowaływnichpodobneformy
sprawowaniawładzy,którepowstaływwynikutransferukomunizmuradziec-
kiegowokresiepowojennym.WPolsceiCSRSsowietyzacjamiałacharakter
narodowy,natomiastwNRDdokonującejejelitybudowaływłasnątożsamość
politycznąwopozycjidonarodowosocjalistycznejprzeszłościNiemiecitym
samymdoRFN.Tozbiorczeokreśleniepaństwsocjalistycznychnieuwzględnia
jednakżenieformalnychkontaktówihistorycznychzwiązkówichspołeczeństw
zZachodem,wobecczegotoczącesięwnichżyciecodzienneiistniejącekręgi
opozycyjne,podkreślającaspektykulturowo-geograficzneorazhistoryczne,należy
konsekwentniecharakteryzowaćjakośrodkowoeuropejskie12.Natychpodwój-
nychperyferiachmiędzyWschodemiZachodem13odwołującesiędoEuropy
wizjetożsamościzderzałysięzesobąbardziejbezpośrednioniżgdziekolwiek
indziej.WskutektegokonfliktuoficjalnydyskursdotyczącykształtuEuropy
traciłspołecznąakceptację,zwłaszczawgraniczącychzZachodemsatelickich
państwachZwiązkuRadzieckiego14.
Cezuryczasowepracywyznaczająwydarzeniaoznaczeniutransnarodo-
wym.PopodpisaniuAktukońcowegoKBWE1sierpnia1975r.wzachodnich
krajachblokukomunistycznegowywiązałasięszerokadebatamiędzypartyj-
nymipropagandystami,autoramizoficjalnegoobieguorazopozycjonistami.
SporyoEuropęwduchuKBWEosiągnęłyapogeumwpołowielat80.,gdy
niezależneruchypokojowedziałającepoobustronachżelaznejkurtynynawią-
załyzesobąwspółpracę.Jednocześniezachodnipublicyściipodziemniauto-
rzywEuropieŚrodkowejzaczęlidyskutowaćoistociekulturyeuropejskiej.
SporyoEuropętrwaływspołeczeństwachpaństwsocjalistycznychdo1989r.
Upadekkomunizmuw1989r.stanowicezurękońcowąniniejszejpracywodnie-
sieniudowszystkichtrzechbadanychspołeczeństw.Wzupełnienowejsytuacji
po1989r.narracjeoEuropiepowstałewpublicystycznympodziemiuzyskały
dużyzasięgipopularność.StworzyłyonegruntpodDpowrótdoEuropy”kra-
jówśrodkowoeuropejskich,którypoupadkukomunizmustałsięmotywem
przewodnimzjednoczeniakontynentu.
NarracjeoEuropieniebyłyczymśspecyficznymanidlaspołeczeństwpaństw
socjalistycznych,anidlaokresujejpodziału.Powstawałyonejużwminionych
stuleciach.Powojnach,wczasachkryzysówczyprzemianEuropasłużyłaswoim
zwolennikomdolegitymizowaniawładzyalboprotestowaniaprzeciwkorządzą-
cym.PojęcieEuropynabierałosensuwczasachniedostatkuirozwoju,wolności
12P
.Ther,VonOstmitteleuropanachZentraleuropaKulturgeschichtealsAreaStudies,
DH-Soz-Kult”,https://www.hsozkult.de/article/id/artikel-739(dostęp10.06.2020).
13NatematEuropyŚrodkowejjakopodwójnychperyferiizob.R.Deltcheva,TheDiffcult
ToposIn-Between.TheEastCentralEuropeanCulturalContextasaPost-Coloniality,DTheSarmatian
Review”1998(September),s.557-562.
14P.A.Chilton,MakingSenseoftheColdWar)sCollapse,[w:]PoliticalDiscourseinTransition
inEurope1989–1991,red.tenże,M.V
.Ilyin,J.L.Mey,Amsterdam1998,s.15-24.