Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Międzyopozycjąaretorykąpartyjną…
opartąnasamoorganizacjiipodmiotowościspołeczeństwaobywatelskiego.
PodstawątakokreślonejsferypublicznejbyłaDetycznakoncepcjaspołeczeństwa
obywatelskiegopozostającawopozycjiwobeckomunistycznychelitwładzy”43.
Chociażautorzypublikującywpodziemiuuważalisięzaniezależnych
odpartiiipaństwa,tojednakbylizaangażowaniwdyskursoficjalny,com.in.
pokazujązmaganiamiędzyruchamiopozycyjnymiapartiamiwładzyowykład-
niępokojuiprawczłowieka.Tekstypolityczne,kwestiipolitycznychdotykające
ipoświęconekulturzeniemogłycałkowicieuwolnićsięoddyskursuwładzy.
Pozatymwieluautorów,takichjakLeszekKołakowski,RobertHavemann
orazcałeskrzydłoreformatorskichkomunistówzkręguKarty77,uważałosię
zamarksistów.Ichpropozycjeinterpretacyjnebyływsposóbjawnybądźukryty
formułowanejakoalternatywawobecdyskursuwładzy.WPolsceodseparo-
wywaniesięodwładzysocjalistycznejbyłobardzosilne,natomiastwCSRS
iwNRDwielegrupopozycyjnychszukałosobielegalnegomiejscawramach
socjalizmu.Wspólnedlawszystkichtrzechśrodowiskbyłoustosunkowywanie
siędosferyoficjalnej.Samizdatartystyczny,którywNRDbyłbardzowyraźnie
odseparowanyodpolitycznego44,możnabyopisaćjakoautonomicznąrówno-
ległąsferępubliczną.Podobniemasięrzeczzesferamispołeczeństwanasta-
wionyminakonsumpcjęiindyferentnymiwobecupolitycznionychkonfliktów
interpretacyjnych,któremiałymiejscewpaństwachsocjalistycznych.Wtym,
rzekomoapolitycznym,świeciemożnabyłowpewnymzakresieprzejmować
elementyzachodniegostylużycia.Coprawdawtejdziedzinierzeczywiście
przełamanosymboliczne,kulturoweipolitycznegranicemiędzyWschodem
iZachodem,ustanawiającDpostsocjalistyczneustrojespołeczne”45.Mimoto,
takieupolitycznieniekonsumpcjizaowocowałopowstawaniemświatówwyobra-
żonychiutrwalanychnapiśmienarracjiwpisującychjąwramyinterpretacyjne
późnegosocjalizmu.Odnajdujemyjąwdwubiegunowejlogicereprezentacji
władzyiopozycji.TraktowaniespołeczeństwajakoDtrzeciej”równoległejsfery
publicznejniejestkonieczne,ponieważistniejącewniejinterpretacjeEuropy
pozostawałypodwpływemwładzylubopozycji.Narracjeprzedstawiającepomyśl-
nośćidobrobytjakoefektydziałaniastrukturdemokratycznychirynkowych
byłyreprezentowaneprzedewszystkimwalternatywnychsferachpublicznych.
Ponieważalternatywnaioficjalnasferapublicznabyłyzesobąbliskopowią-
zane,nasuwasiępytanieocharakteriprzeobrażeniaistniejącejmiędzynimi
strefygranicznej.Szczególnieinteresującesąobrzeżareprezentacyjnejsfery
43H.Fehr,ElitenundZivilgesellschaftinOstmitteleuropa.PolenunddieTschechischeRepublik
(1968–2003),DAusPolitikundZeitgeschichte”2004,nr5/6(54),s.48-54;H.Fehr,Unab-
hängigeÖffentlichkeitundsozialeBewegungen.FallstudienüberBürgerbewegungeninPolenundder
DDR,Opladen2004.
44I.-S.Kowalczuk,FreiheitundÖffentlichkeit.DieBedeutungdespolitischenSamisdatinder
DDR,DGeschichteinWissenschaftundUnterricht”2004,nr10,s.586-597,zwłaszczas.591.
45P
.Niedermüller,Kultur,TransferundPolitikimostmitteleuropäischenSozialismus,[w:]Trans-
nationaleÖffentlichkeitenundIdentitäten...,s.159-178.
