Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
ŻyciereligijneTatarównaziemiachWielkiegoKsięstwaLitewskiegowXVI–XIXw.
bywająnazywaniTatarami,czylidiabłami”3.Wojskomongolskie(nazwa
przemienniestosowanawniniejszejpracyzokreśleniemHTatarzy”)budziło
strachiprzerażenie,aletakżepodziwzpowodudoskonałegoopanowaniasztu-
kiwojennej.HSądoskonałymi,dzielnymiiwytrwałymiwojownikami.Bardzo
zapalczywi,małodbająożycieinarażająjenaniebezpieczeństwowszelkie.Po-
wiemwam,dlaczegomogązdziałaćwięcejniżinniludzie.Często,bowiem,gdy
zajdziepotrzeba,wdrodzemogąimiesiącniejeśćnicinnegopróczkobylego
mlekaimięsaprzygodnieupolowanejdziczyzny.Końzaśichpaśćsiębędzie
trawąprzygodniespotkanąiniepotrzebadlańzbieraćjęczmieniaanisiana.Są
bardzoswoimzwierzchnikomposłuszniizapewniamwas,żegdytrzeba,pozo-
stającałąnocwpełnymuzbrojeniunasiodlelubdwiedobyniezsiadajączkonia,
zaśkońpostępujenaprzód,pasącsięustawicznie.Niemasznaświeciewojska
bardziejwytrwałegonatrudiznoje,tańszegoizdatniejszegodopodbojówziem
ikrólestw.Okazałosięto,gdy–jaksłyszeliścieiczytaliwtejksiędze–zniewol-
nikówstalisiępanamiświata”4.Wojskamongolskieswójsukceszawdzięczały
znakomitejorganizacji,bezwzględnejdyscyplinieoraznowoczesnymmetodom
walki,dojakichEuropaniebyłaprzygotowana.Grozęponadtobudziłoprzeko-
nanieowielkiejliczebnościichjednostek.Niedokońcaodpowiadałotojednak
prawdzie:Tatarzypoprostuzdobyliumiejętnośćsprawnegoprzemieszczania
wielumniejszychpododdziałównadużychterenach.Ciekawymzabiegiemwy-
korzystywanymwczasiedziałańwojennychprzezCzyngis-chanaijegonastęp-
cówbyłaswegorodzajuwojnapsychologiczna,doprowadzeniaktórejwykorzy-
stywanomiędzyinnymiefektyhukowe(proch).Równieistotnywprowadzeniu
działańbojowychbyłstylwalki,nieznanyiniezrozumiałydlaówczesnych:HNie
wdająsięwwalkęregularnąwręcz,leczciągleosaczająwrogazewszystkichstron
izasypująstrzałami.Ucieczkiwbitwienieuważajązahańbę,lecztostąd,to
zowądatakująnieprzyjaciela.Konieichsątakwyćwiczone,żezwracająsiętotu
totamztakązręcznościąjakpsy,[ł];gdyżkażdywnajszybszejucieczcezwra-
casięwtyłzłukiemiwypuszczającstrzały,razikonieiludzi.Igdyprzeciwnik
jestprzekonany,żerozbiłichizwyciężył,samtymczasemprzegrał,gdyżstracił
mnóstwokoniiludzi”5.
TenrodzajwalkizostałpóźniejokreślonywEuropiemianemHtańcatatar-
skiego”.Tajemnicąskutecznościtejarmii,zaobserwowanąprzezśredniowiecz-
negopodróżnika,byłaniższaniżwśredniowiecznejEuropiecenautrzymania
jeźdźca.Żadnaówczesnaarmiaśredniowieczna,atymbardziejpóźniejsze,nie
byływstaniekonkurowaćpodtymwzględemzarmiąstepowców.
3M.Polo,Opisanieświata,tłumaczyłiprzypisamiopatrzyłM.Lewicki,Warszawa1993,s.466.
Zob.równieżśredniowiecznyopisTatarówiichzwyczajówetc.WilhelmzRubruk,Opispodróży,
przełożyłM.Olszewski,Kęty2007,s.78–89.
4M.Polo,Opisanieświata,przeł.A.L.Czerny,wstępemiprzypisamiopatrzyłM.Lewicki,War-
szawa1954,s.194.
5M.Polo,Opisanieświata,s.196.Zob.J.Maroń,Legnica1241,Warszawa2008,s.49–61.
