Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ŻydzinaBiałorusi
wojskasięrozdzieliły.Częśćruszyłanazachód,naLwów,aczęśćnapółnoc,na
Litwę.ŻydowscymieszkańcyBrześciaiPińskauciekaliprzedwojskamikozackimi
doGrodnaiWilna.DoPińskaweszływojskakozackie.Rzezieludnościżydow-
skiejprzezwojskaChmielnickiegow1648r.wywarłypiętnorównieżnaludności
żydowskiejnaBiałorusiiLitwie.WieluŻydówbiałoruskichwziętodoniewoli,
ainnychzmuszonodoprzyjęciachrześcijaństwa.UdziałwwypędzaniuŻydów
zmiastmiałaludnośćchrześcijańska,którapozbawiałasiętądrogąkonkurencji.
WojnyzMoskwą,którewnastępnychlatachprzetoczyłysięprzezBiałoruś,
nieoszczędziłygminżydowskich.W1654r.zajęcieSmoleńskaiMohylewaprzez
wojskamoskiewskiepoddowództwemgenerałaPokłońskiegoprzyniosłoczęści
ludnościżydowskiejwygnanielubśmierćpodmuramiMohylewa.Podobnylos
spotkałŻydówwWitebsku,zajętymprzezSzeremietiewa.Żydzi,uczestniczący
zmieszczanamiwitebskimiwewspólnejobroniepodczasoblężenia,pozajęciu
miastapognanizostalidoPskowaiKazania,aniewielupozostałychprzyżyciu
wykupionopopokojuandruszowskimw1667r.
2
Niemieliprawapowrotuci
zŻydów,którzyzostaliwRosjipodprzymusemochrzczeni,orazdziewczęta
wydanezaMoskali.
Podczaswojnywlatach1648-1660miałomiejscejednozpierwszychspotkań
wojskmoskiewskichzŻydami.WtedyteżRosjaniezobaczyliwiększeskupiska
ludnościżydowskiejwmiastach.WcześniejobecnośćŻydównaterenieRosjibyła
sporadyczna,najczęściejwdużychośrodkachmiejskichlubnamiędzynarodo-
wychjarmarkach.Mieszczaństwobiałoruskie,które-podobniejakukraińskie-
niesprzyjałoŻydom,poddawałosięchętniewojskomrosyjskim,ajegowysłan-
nicyzwracalisięzlistamiwiernopoddańczymidocaraAleksieja,proszącowyg-
nanieŻydówzmiast.Żydzinatomiastchętniepomagalipolskimwojskom
wobronieMohylewa,WitebskaiPołocka.
WnastępnychlatachosiedlalisięŻydziwSmoleńsku,którybyłważnym
miejscemhandluzRosją,zwłaszczafutrami.Istniejeinformacjaobożnicy,ufun-
dowanejw1717r.WyrokiemSynoduzburzonojąw1722r.,aŻydówwygnano
zmiastapooskarżeniuomorderstworytualne.Mieszczaniesmoleńscywnieśli
wtedydoSynoduskarginaks.Gagarina,wicegubernatoraSmoleńska,iżzezwala
ŻydomzLitwyiBiałorusinahandel.W1731r.Żydzizostaliponowniedo-
puszczeninajarmarkiwSmoleńsku,dohandluwinamiifutrami.Świadczyto
oważnejrolikupiectważydowskiegowimporcieieksporcierosyjskim
3
.
PoczątkikahalnychorganizacjiżydowskichnaLitwieiBiałorusisięgają
okresuwcześniejszegoaniżelizałożeniezgromadzenia-WaaduLitewskiego.
UsiłowaniakrólaZygmuntaI,abyutworzyćinstytucjękoordynującąopłatypo-
datkuodŻydówwKoronieinaLitwie,nieudałysię.Wlatachdwudziestych
itrzydziestychXVIw.Żydziuzyskalizgodękrólanawłasneorganyprzedstawi-
2
M.Bałaban,HistoryailiteraturażydowskazeszczególnemuwzględnieniemhistoryiŻydów
wPolsce,t.3:OdwygnaniaŻydówzHiszpanjidoRewolucjiFrancuskiej(odZygmuntaStaregodo
3rozbioruPolski).Dlaklaswyższychszkółśrednich,Lwów1925,s.262-268.
3
Tamże,s.405-406.
