Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odzwierciedlanazewnictwo,jakimsięposługiwał,najrzadziejprzytym
używającneutralnegowyrazuflfabuła”,będącegowXVIwiekuodpo-
wiednikiemwspółczesnegoterminuflmit”
3(por.Ż.,s.110).Częściejna-
tomiaststosowałokreślenianacechowaneemocjonalnieiwartościujące:
flpismoniepotrzebne”,flzabawa”,flświeckieburdy”,fldziwy”(wszystkie
określenia—W.,s.62),flplotki”(W.,s.69,370)orazfldziwnyfabuły,
cojebababaje”(W.,s.69).Bóstwoantycznetoflbałwan”(W.,s.498),
flczart”
4(Ż.,s.586;W.,s.498),flpogańskibóg”(Apoftegmata,k.2195),
aautorzymitówtoflMędrkowie,cowypisowali/Rozliczneświeckie
burdy”(W.,s.62),albojeflwymyślali”(W.,s.62)lubflbajali”(W.,s.369).
Wwieluprzypadkach,chcącodwołaćsiędomitów,Rejnieużyważad-
negoztychokreśleń,ajedyniepodajeprzykładyopowieści:
JakoWenusbłaźniłaprostakinaświecie,
JakoKupidostrzelałtuswegłupiekmiecie,
JakobroiłHerkules,kiedyzabiłhydrę
(W.,s.62)
Ichdobórjest,jaksięwydaje,przypadkowy,astylodzwierciedla
lekceważącystosunekpoetydorelacjonowanychhistorii.
Wydawałobysię,żewobectakdruzgocącejocenytejczęścispuściz-
nytradycjiantycznejmotywymitologicznewtwórczościRejabędą
praktycznienieobecne.Nierzadkojednakwliteraturzestaropolskiej
mamydoczynieniazsytuacją,gdymitologiajestexplicitepozbawia-
nawszelkichwartości,ajednocześnieintensywnieeksploatowanajako
tworzywoliterackie(byprzywołaćchociażbytwórczośćMaciejaKazi-
mierzaSarbiewskiego
6).WprzypadkuRejatrudnoniewątpliwiemówić
oeksploatacjiintensywnej,jednakmotywyiwątkimitologicznespeł-
niająistotnefunkcjezwłaszczawtrzechutworach:Źwierzyńcu,Wizerun-
kuwłasnymżywotaczłowiekapoczciwegoorazŹwierciadle(przedewszyst-
kimwŻywocieczłowiekapoczciwegoorazApoftegmatach).Jużwstępna
lekturatychtekstówpozwalastwierdzić,iżautorniesięgadomitologii
bezwyraźnejprzyczyny,zintencjązaledwieprzybliżeniaczytelnikowi
3Onazewnictwiedotyczącymmitówzob.E.Sarnowska-Temeriusz:Świat
mitówiświatznaczeń.MaciejKazimierzSarbiewskiiproblemywiedzyostarożytności.
Wrocław1969,s.35—54.
4flSzaleństwemidziełemczarta”nazywałmitologięrównieżMarcinBielski
wKronicewszytkiegoświata.Zob.T.Bieńkowski:Antykwliteraturzeikulturzestaro-
polskiej(1450—1750).Główneproblemyikierunkirecepcji.Wrocław1976,s.53.
5CytatyzApoftegmatówwedługwydania:M.Rej:Źwierciadło.Kraków1905
[reprint].
6Zob.np.T.Bieńkowski:ZbadańnadrecepcjąantykuwPolscedokońcaXVIIIwie-
ku.flPamiętnikLiteracki”1968,z.3,s.36—37.
—18—
