Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Radziwiłłowicz,Depresjaudzieciimłodzieży,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-581-2,©CopyrightbyUniwersytetGdañski,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
34Rozdział1.Głównezagadnieniapsychopatologiirozwojowej
Podczasgdywielubadaczyużywaterminówzamiennie,różnicamiędzy„czynni-
kamiochronnymi”a„procesamiochronnymi”(lubmechanizmami)jestzasadnicza.
Podobniejakczynnikiryzyka,czynnikiochronneskupiająsiętylkonatychcechach
kontekstów(tzn.kiedy)ijednostek(tzn.kto),któremogąprzyczyniaćsiędoadap-
tacjimimodoświadczaniaobciążeń.Jeśliodpowiedzinapytania,kiedyiktojest
odporny,mogądostarczyćwskazówekcodoleżącychupodstawprocesówochron-
nych,toniemogąonebezpośredniowskazaćnaostatecznyproceslubmechanizm,
abyuzyskaćodpowiedź,dlaczegoijakczynnikiochronneprzyczyniająsiędopo-
wstaniaodporności(Rutter,Pickles,1991;Rutter,1993).
Istniejebowiemwieleokoliczności,wjakichmożemanifestowaćsięodporność.
Możebyćonapojmowanajakopokonywanieobciążeń(tzn.wysokiezdolności
adaptacyjnemimostatusuwysokiegoryzyka)16lubciągłakompetencjaprzyob-
ciążeniach(tzn.odpornośćnastres)orazwyjścieztraumy(tzn.wyzdrowienieczy
odzyskaniezdrowia)(Masteniin.,1990).Odpornośćjakociągłąkompetencjęprzy
obciążeniachmożnastwierdzićwprzypadkurozwodurodziców,amimowszyst-
kotowydarzenieżyciowejestkojarzonezpodwyższonymryzykiemwystąpienia
problemówadaptacyjnychudzieci,szczególniewpierwszychlatachporozwodzie.
Czynnikiochronnezidentyfikowanewbadaniachwtymprzypadkutodobry
związekmiędzyrodzicemadzieckiem,rodzicielstwoautorytarne,pewnośćsiebie
isamowystarczalnośćorazniewielekonfliktówmiędzyrodzicami(Hetherington,
Clingempeel,1992).Przykłademodpornościjakowyjściaztraumyjestrozwój
dzieci,któredoświadczyłyfizycznegomaltretowania.Wśródczynnikówochron-
nychwymieniasięakceptacjęwśrodowisku,atrakcyjnośćfizyczną,pozytywnedo-
świadczeniaszkolneorazpóźniejszydobryzwiązekzewspółmałżonkiem(Masten
iin.,1990).
Ponieważodpornośćjestdynamiczną,aniestatycznącechąrozwojową,
najlepiejbadaćjąwrazzupływemczasu.Czynnikiochronnemożnarównieżba-
dać,biorącpoduwagęprocesy,któreodpowiadajązaefektyichdziałania.Procesy,
przezktóreczynnikiochronnemogąprowadzićdoodporności,zawierają:1.łago-
dzeniestresorówjakoczynnikówryzyka,2.zmniejszanieekspozycjinastresory,
3.przełamywanieniekorzystnychcyklilubłańcuchównieszczęściapowodowanych
przezstresory,4.rozwijaniepozytywnejsamooceny,poczuciawłasnejwartościitp.,
5.powiększaniezasięgupozytywnychmożliwościwżyciu,6.ułatwianieumiejęt-
nościradzeniasobieiregulacjiemocji(Rutter,1993).Zatemzidentyfikowanie
czynnikaochronnego(np.ciepłyzwiązekmiędzyojcemadzieckiem)jesttylko
16Przykłademmożebyćubóstwo,któreuznanozamająceszeroki,negatywnywpływnaadapta-
cjędzieci.Zatemdobrzeradzącesobiedziecimimoubóstwamogąbyćuznanezawykazujące
odporność(Egelandiin.,1993).Czynnikiochronnewyróżnionewbadaniachtoefektywne
rodzicielstwoiszkolnictwo,wysokieumiejętnościintelektualneiprzynależnośćdoKościoła.
