Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
•czynnościcodzienne(activitiesofdailyliving–ADL)dzieląsięna„cielesne”(physi-
calADL–PADL,jaknp.ubieranie,toaleta,kąpiel,jedzenie,spacer,przemieszczaniesię
złóżkanakrzesło)i„przyrządowe”(instrumentalADL–IADL,jaknp.przygotowanie
posiłku,sprzątanie,telefonowanie,używanieśrodkówtransportu,zakupy);
•wielochorobowość(multimorbidity,multiple-morbidity)oznaczawystępowanieco
najmniejdwóchchorób(najczęściejprzewlekłych)utejsamejosoby,bezwskazaniana
chorobęzasadniczą.Istniejąsporetrudnościwocenietegozjawiska,gdyż:(1)choroby
mogąwspółistnieć,łączyćsięlubbyćprzyczynąjednadrugiejoraz(2)ichnasilenie
możebyćbardzoróżne;
•współchorobowość(comorbidity)oznaczarównoczesnewystępowanieinnych
choróbopróczzasadniczej(tj.tej,zpowoduktórejchorytrafiadoszpitala,jestope-
rowany,rehabilitowanyitd.).
Zgodanazwykłestarzeniesię(awięczukrytąpatologią)jestdośćpowszech-
na,modnakulturowo,zakodowanawumysłachizachowaniachwspółczesnychludzi.
Wkonsekwencji–jakpodkreślaJ.F
.Fries,amerykańskipionierzdrowegostarzenia
się–ludziestarzyniebojąsięstarzeniaiśmierci.Natomiastmłodocianystrachprzed
starzeniemsięustępujepoprzekroczeniu50rokużyciastrachowiprzed(wkolejno-
ści):(1)przewlekłąchorobą,bólemizniedołężnieniem,(2)starczympogorszeniem
pamięciiotępieniemoraz(3)całkowitąniezaradnościąiuzależnieniemodpomocy
osóbpostronnych.Senekawyraziłtotak:„Nonmortemtimemus,sedcogitationemmortis”
(Nieśmiercisięboimy,alewyobrażeńoniej)(EpistulaemoralesadLucilium30,17).
1.3.Procesosobniczegostarzeniasięachorobowość
Prawiekażdyczłowiekchceżyćdługo,alejużCycerostwierdził:„Senectutemutadipi-
scentur,omnesoptant,eandemaccusantadeptam”(Wszyscypragnądożyćstarości,agdy
dożyją,skarżąsięnanią)(CatoMaiordesenectute4,12).Niewątpliwietorchorobowego
starzeniasię,aletakżetzw.zwykłestarzeniesię,kryjąwsobieelementypatologiczne
isąniekorzystnezosobniczegopunktuwidzeniam.in.długowieczności[28,29].
Zdrugiejstrony,danezrocznikówstatystycznychwskazująnasystematycznewydłu-
żaniesięśredniegooczekiwanegoczasutrwaniażycia.Tapozornasprzecznośćwynika
zewspomnianegowewstępieróżnieszerokiegopojęcia„starzeniasię”.Oceniając
zdrowiepopulacji,standardowympomiaremjestoczekiwanyczastrwaniażycia(e
0),
zmiennaobliczanastatystycznie.Natomiastdlapojedynczegoczłowiekaistotnajest
osiąganaosobniczodługośćżycia(lifespan–LS),wtymdługośćżyciawzdrowiualbo
teżzniesprawnością.
Danedemograficznewskazują,żenawydłużaniesięśredniegooczekiwanegookresu
przeżyciawpływazmniejszenierodnościiśmiertelności.Obatezjawiskawpoprzed-
nichwiekach(aleteżwniezbytodległejprzeszłościpowojennej)biegływprzeciwnym
kierunkuiwywierałyhamującywpływnastarzeniesiępopulacji.Skutkispadkurod-
nościizmniejszeniasięśmiertelnościsąaktualniejednymiznajważniejszychzjawisk
demograficznych,którerzutująm.in.napolitykęubezpieczeniowo-zdrowotnąpaństw
ostarzejącychsięspołeczeństwach.
7
