Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Interwencjejednostkowe(np.przezzmianęstylużycia,aktywnośćfizyczną,eli-
minacjęnałogów,rehabilitację,protezowanieitd.)mogązarówno(1)wydłużaćżycie,
jaki(2)poprawiaćjegojakość.Ciągleszukasięodpowiedzinazasadniczepytanie:
jakdłuższeżyciemasiędoosobniczegoprocesustarzeniasię?
1.3.1.Czaswystąpieniachorobyi/lubnieporadności
Zagadnienietopoczątkoworozpatrywanogłównieodstronyzachorowalności(morbi-
dity).Aktualniepostępwzakresieopiekileczniczejorazwzrostnakładówsocjalnych
wdostatniostarzejącychsięspołeczeństwachsprawił,żecorazwięcejuwagipoświęca
siętakżenieporadności(disability).Ztegowzględupytaniaojakośćstarzeniazmieniały
się.Wkolejnościhistorycznejzadawanojenastępująco:
•Czydłuższeżyciejestwydłużonymstarzeniemsię,azachorowalnośćwystępuje
wcorazpóźniejszymwieku?
Takistotędługiegożyciaprzedstawiłw1980rokupionierzdrowegostarzenia
się,amerykańskilekarzJamesF
.Fries(ur.1938),formułującteorięstłoczeniaza-
chorowalnościwkrótkimokresieprzedśmiercią(compressionofmorbiditytheory)[5].
CzęstocytowanynajkrótszyopisteoriiFriesaprzedstawiasięnastępująco:„Livelong,
livehealthy,diefast”.Zgodnieztąteoriązmierzaniewzdrowiudopóźnejstarości,
kończącejsięszybkimpogorszeniemiśmierciąpoprawianietylkoosobnicząjakość
życiaiwydłużaczasjegotrwania,alematakżekorzystnyskutekspołeczny–zmniejsza
kosztyopiekizdrowotnejisocjalnej.
Wartonadmienić,żezjawisko„sprasowania”chorobowościautorteoriiJ.F
.Fries
potwierdziłizilustrowałwdwóchobszernych,wieloletnichbadaniach,którychwy-
nikiopublikowałw1997i1998roku.Wpierwszymnaprzestrzeni8latbadałstan
zdrowiaisprawność960osóbokoło60-letnich(wtym537biegaczyi423osób
grupykontrolnejosiedzącymtrybieżycia),natomiastwdrugimodniósłsiędostanu
zdrowia1741wychowankówuniwersytetusprzed24lat,zbadanychw67rokużycia,
anastępnie,badającichcorokdo75rokużycia,przyczymuwzględniłnałógpalenia
papierosów,BMIiaktywnośćfizyczną.
•Jakzjawiskochorobowościrozwijałosięwgrupieosóbobecniestuletnich?
W2003rokuEvertzewspółpracownikamiprzedstawiłastarzeniesię424stulatków
wzależnościodczasuwystąpieniawiekozależnychchorób[4].Wśródbadanych101
mężczyzni323kobietzUSAiKanady,urodzonychwlatach1880–1903,wyróżniono
trzygrupystulatków:survivors(38%),delayers(43%)iescapers(19%).
Survivors–„przeżywający”,tostulatkowie,uktórychprzed80rokiemżyciawy-
stąpiłaprzynajmniejjednaz14następującychchorób:zaćma,osteoporoza,choro-
bawieńcowa,arytmiasercowa,zawałmięśniasercowego,innachorobaserca,choroba
nowotworowa,nadciśnienie,udarmózgu,rakskóry,chorobatarczycy,cukrzyca,cho-
robaParkinsona,przewlekłaobturacyjnachorobapłuc.Delayers–„opóźniający”,to
stulatkowie,uktórychprzynajmniejjednazwymienionychwyżejchoróbwystąpiła
dopieromiędzy80a100rokiemżycia.Escapers–„unikający”,tonajmniejlicznagrupa
stulatków,którzyosiągnęli100latżycia,niechorując.
Naprzykładzietejdemograficzniewyselekcjonowanejgrupywidać,żemimospo-
dziewanychwyselekcjonowanychpodobieństwjestonawciążróżnorodna,adługo-
8