Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
J
utajonychpostaw?Czymożnabyćharcerzem/instruktoremharcerskim,niebędącjużwczynnejsłużbie?Aczyktośprzestajebyćnauczycielem,lekarzem,
akopowiedziećoswojejpasji,która25lattemuprzekształciłasięzformyczynnejwukrytą?Czyistniejecośtakiegojakimplicytnapasjanawzórukrytych,
prawnikiemwrazzprzejściemnaemeryturęlubzezmianąprofesji?Czyprzestajemybyćrodzicamitylkodlatego,żenaszedzieciopuściłyjużdomowegniazdo
isądorosłe,samodzielne,byćmożenawetmająjużwłasnerodziny?Czypasjamożebyćwłączanawnasząbiografięwzwiązkuzpodjętąroląspołecznąlub
zawodową,czyteżmożebyćwyłączanaztychról?Jakijestzwiązekosobyzpasjąiczymusionanakładaćsięlubwpisywaćwnasząbiografięjakocośdodatkowego,
jakiśwyróżnikczyświadectwonaszejosobliwości?
NiniejszaksiążkazostałanapisananabaziemojegoreferatuwczasieXXVIIILetniejSzkołyMłodychPedagogówKomitetuNaukPedagogicznychPAN,która
odbyłasięwSandomierzuwdniach15–19września2014roku.Tygodniowycyklprac,debatiwarsztatówdoktorantów,doktorówiprofesorównaukhumanistycznych
orazspołecznychzcałegokrajuzostałpodporządkowanyproblematyceautobiograficzno-narracyjnej–„Opowiemcioswojejpasji–słowem,dźwiękiemiobrazem...”.
Wciąguniespełnaczterechdóbmłodziwiekiemiduchemnaukowcy–pedagodzy(filozofowie,matematycy,teologowie,psychologowie,językoznawcy,socjologowie
zpierwszegowykształcenialubzuzyskanymstopniemnaukowymdoktora)zcałegokrajuwygłosili57komunikatówzichbadań,analiz,refleksjidotyczących
kluczowejdlapedagogikikategorii–pasji.Oniejmówilisłowem,obrazemidźwiękiem...PracownicynaukowiInstytutuPedagogikiWydziałuNaukSpołecznych
KatolickiegoUniwersytetuLubelskiegoim.JanaPawłaIIpodkierownictwemks.prof.dr.hab.MarianaNowakadokonaliczegośfenomenalnego,niepowtarzalnego
wnaukachowychowaniu.PodjęlisiębowiemorganizacjiinasyceniapedagogicznąpasjąuczestnikówLetniejSzkołyMłodychPedagogówKNPPAN,którajest
organizowanaod1979roku(zwieloletniąprzerwąwokresieupadającegoPRL).
Odpoczątkutransformacjiustrojowejw1989rokuszkołytenabrałyzupełnienowegocharakteru–wyzwolonegozpodległościwobecjedyniesłusznejideologii
przezwłączeniesiędoodnowypedagogikiwIIIRP.Każdazeszkółjestinna,wnosidopolaproblemowegobadańwnaukachhumanistycznychispołecznych,dodebat
naukowych,prezentacjiwynikówbadańcośzjednejstronyniepowtarzalnego(zewzględunamiejsceiorganizatora),zdrugiejzaśpotrzebęnamysłu,prowadzenia
sporówoistotę,znaczenia,sensy,uwarunkowania,przebieginastępstwaprocesówedukacyjnych.Odprawietrzydziestulatkierujenimiprof.drhab.Maria
Dudzikowa,którejdedykujęniniejsząpublikację.Wciągutrwającychodranadopóźnychgodzinwieczornychwarsztatów,sesji,konsultacji,referatów,prezentacji,
sesjiplakatowych,rozmówidyskusjipojawiasiętakdużenatężeniewiedzyorazmamiejscetakintensywnyprzekazumiejętnościmetodologicznych,żeniktjużnie
wątpiwuniwersalną,ponadczasową„wartośćdodaną”LetniejSzkoły,dziękiktórej–takąmamyzawszenadzieję–spełnisiętezaLeonardadaVinci:„Kiepski
touczeń,którynieprzewyższyswojegomistrza”.Właśniepotosąoneorganizowane,byśmymogliztymwiększąsatysfakcjąpowitaćwjej„murach”młodych-
dojrzałych.Łzasiękręciwokunietylkoprof.drhab.MariiDudzikowej,kiedygościmyjużwśródwykładowców,mistrzówprofesorówtytularnych,którzyprzed
dwudziestulatyzaczynaliswojąpracęnaukową.
IstotępasjiprzedstawiłwSandomierzuStanisławPopek,któryotworzyłswojąnarracjęmyśląKonfucjusza:„Wybierzsobiezawód,którylubisz,acałeżycienie
będzieszmusiałpracować”1.Lubelskipsychologprzypomniał,żepodstawowąodmianąszczęściaczłowiekajestwłaśniepasja.Jakżewielumyślicieli,filozofówjeszcze
wczasachstarożytnychtwierdziło,żenajważniejsząwartościążycialudzkiegojestszczęście.CzyżzatemniemiałracjiWładysławTatarkiewicz,kiedywswoich
dziełachOszczęściu2iOdoskonałości3pisałowartościżyciatych,którzywypełniająjepasją,obdarzającniąbliskichijejodbiorców.Wlatachpięćdziesiątych
XXwiekuSiergiejLeonidowiczRubinsztejnopracowałnajpełniejsząteorię,wktórejopisałiwyjaśniłmechanizmpasji.Możnatakżedoszukiwaćsięnajnowszych
odsłonuwarunkowańpasjiwwynikachbadańpolskiegopsychologaJózefaKozieleckiego,twórcytransgresyjnejteoriiosobowości.Toznichwynika,żenajbardziej
korzystnąsytuacjęmamywówczas,gdyaspiracjejednostkiwniewielkimstopniuprzewyższająpoziommożliwości.Rekonstruującdotychczasowąwiedzę
psychologiczną,S.Popekstwierdził,żepasjaokreślanajestjako:
wielkazniewalającamiłość,
źródłoradości,
poczuciespełnieniaisamorealizacji,
takżesiłaaktywnościitworzenia,
mądrepostępowanieikompetencja,
cierpliwość,odpornośćnazmęczenieistres,
lekarstwonanudęipoczuciebeznadziejności,
lekarstwoprzeciwwypaleniuzawodowemu,
poczuciebezinteresowności,
poświęcenieideterminacja,
poczuciewolności,
zanikpoczuciaczasu,
aletakże
niewolawyobraźni,uzależnienieizapamiętaniesięwsobie,
namiętnośćicierpienie(mania)4.
Przystępującwpowyższymkontekściedoswoistegorodzajuautobiograficznegowgląduwprzeszłość,teraźniejszośćidefactoprzyszłość,miałempoważny
problem.Odczegobowiempowinienemzacząć?Couczynićpunktemwyjściadotytułowejintrospekcji?Wydajesię,żesątudwiedrogibadań:jedna,historyczno-
biograficzna,wwynikuktórejmożnazacząćodpoczątków,genezypojawieniasięokreślonejpasjiwmoimżyciu,idruga,naukowo-komparatystyczna,która
polegałabynawyjściuoddefinicjipojęcia„pasja”iposzukiwaniuzbieżnościlubrozbieżnościwewłasnejbiografii,życiuidokonaniachtegowszystkiego,conosijej
ślady,duchoweprzejawyczymaterialnewytwory.
Naużytekniniejszegotekstuprzyjmępotroszeobieperspektywy,bycałośćmiałanaukowycharakter.Wykorzystamtuwskazanewprzypisachdoposzczególnych
rozdziałówwłasneartykuły,którezostałyopublikowanewróżnychpracachzbiorowych,bywskazaćdlanichwspólnąlinięwłasnegożycia.Pierwszaorientacja
poznawcza,autobiograficzna,musizatemulecsubiektywnemuwymknięciusięwłasnychmyśli,pamięcizdarzeńczyniezamierzonemukreowaniupozytywnej
autoprezentacji.Taniejestmipotrzebna,bowiemitakniemam,zewzględunaograniczonąobjętośćtekstu,możliwościujawnieniawszystkiego,cowpisywałosię
wlosymojegoharcerskiegożycia.Wpewnejmierzekolejnopisaneprzezemnieksiążkiczyporadnikiharcerskiestanowiąśladmoichdokonań,nabytychumiejętności
isązarazemswoistegorodzajusposobemoddawaniakolejnympokoleniomharcerskim,aleiwychowawczym,tego,cojestwnaszymżyciunajważniejsze
iponadczasowe,dzieleniemsiętym,cowartobyłowtymruchuzdobyć,bymóccodziennieżyćzpoczuciemspełnieniaiczystościsumienia.
Zamierzamzatemprzedstawićzakresautorskiegozaangażowaniahumanistycznegopedagogawpięciuobszarach:
pedagogwobecpolitykioświatowej(felietony,eseje,ekspertyzy,udziałwkomisjach,kapitułachkonkursów,recenzjeitp.);
pedagogwobecdoświadczeńprocesuwychowawczego(teoriewychowaniaawłączaniesięwspórojegoistotęikierunek);
pedagogwobecetosupracywłasnegośrodowiska(recenzje,blog);
pedagogjakointerweniującywpraktykęhumanista(własnaklinika:klasyautorskie,uspołecznienieszkół,kierowanieuczelnią);
pedagogjakowzórosobowy(własnabiografia,doświadczeniaoporu,zyskówistrat).
Zachowałysiękronikipierwszejdrużyny–124.ŁódzkiejDrużynyHarcerzyim.KrzysztofaKamilaBaczyńskiegowŁodzi,wktórejprzygotowywałemsię
dosłużbyharcerskiej,uzyskującprawodozłożeniaprzyrzeczenia,atymsamymdoświadczeniaśrodowiskowejinicjacji.Mamteżkronikiprowadzonegoprzezemnie,
wstrukturzetejwłaśniedrużyny,pierwszegozastępuharcerskiego,apotemjużwłasnychdrużyn,kolejnoprowadzonychszczepówharcerskichczywreszcie
StudenckiegoKręguInstruktorskiego„Impuls”przyUniwersytecieŁódzkim.Każdazprowadzonychprzezemniekronik,takżeobozowych(zHarcerskichAkcji
LetnichHufcaZHPŁódź-Bałuty„Promieniści”),stanowiodrębneźródłoinformacjiowydarzeniach,którychbyłemsprawcą,współsprawcąlubświadkiem.
Wymagałybyoneodrębnych,zdystansowanychanalizitriangulacyjnychbadańzuwzględnienieminnychźródełipodmiotów.Niesposóbbowiemwtakimmiejscu
przeprowadzićintrospekcyjnąrekonstrukcjętreści.
