Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiadomośćgeograficznąPolakówwzbogacały
równieżnastępnepracekronikarskie.Niektóreznich
miałycharakterregionalny,innedotycząogółuziem
polskich,aobjętośćtreścigeograficznychzależała
wdużymstopniuodosobistegozainteresowaniaau-
torówtądziedzinąwiedzy.Historycygeografiiwska-
zujązwłaszczanaznaczenietakichdzieł,jakKronika
wielkopolska(koniecXIIIw.),CronicaPolonorum(ko-
niecXIIIlubpoczątekXIVw.)autorstwaDzierzwy
(lubMierzwy),franciszkaninazKrakowa,Kronikapol-
skalubKronikapolsko-śląska(przełomXIII/XIVw.),
dziełonieznanegozakonnikazeŚląska,Kronikaksią-
żątpolskich(koniecXIVw.),prawdopodobnieautor-
stwaPiotraByczyny,Kronikapolska(koniecXIVw.)
JankazCzarnkowa.Niektóreznichstanowiłykonty-
nuacjękronikGallaAnonimaczyWincentegoKa-
dłubka.Znanygeografihistoryk,FranciszekBujak
(1925c:85),szczególniekrytycznieocenia„treścigeo-
graficzne”Kroniki…JankazCzarnkowa.Piszem.in.:
„jejtwórcaniemiałżadnegopociąguizrozumienia
dlageografii,jakoosobnejnauki.Niemabowiem
uniegoanijednegoustępugeograficzno-opisowego,
choćdostarczabardzoobfitegomateriałudotopogra-
fiiojczystej,zwłaszczaWielkopolskiiPomorza”.
4.GeografiaJanaDługosza
NajwiększympolskimkronikarzembyłJanDłu-
gosz(1415–1480),zwanyojcempolskiegodziejo-
pisarstwa.
OwocemżyciaJanaDługoszabyłyliczneprace,
azwłaszczadziełoHistoriiPolskiKsiągXII,poprzedzo-
neniezwykłymjaknaoweczasyopisemgeograficz-
nymkraju,czylitzw.ChorographiaRegniPoloniae
(ChorografiaKrólestwaPolskiego),atakżeLiberBenefi-
ciorumdioecesisCracoviensis,czyliKsięgauposażeńdie-
cezjikrakowskiej.Chorographia…,zwanateżGeografią
szczegółowąPolski,jestnajwybitniejszymdziełem
geograficznymDługosza.StanisławPawłowski
JanDługosz,portret,olej,pł.,XVI/XVIIw.
Przypuszczalniekopiastarszegowzoru
(zbioryMuzeumUJ)
(1915a:452)uważa,żestworzyłonwizerunekPol-
ski„takwierny,najakiniezdobylisięaniludzie
dawniejsianimuwspółcześni”.Wtrakcieswych
licznychpodróżypoznałniemalwszystkieziemie
polskie,atakżePrusy,Litwę,Żmudź,Ruśoraz
Śląsk.Regionem,którybyłmunajbliższyiktóry
poznałnajlepiej,byłaMałopolska.Jakoczłonekpo-
selstwimisjidyplomatycznychprzebywałweWło-
szech,skądodbyłwyprawędoZiemiŚwiętej.
OdwiedziłteżCzechyiWęgry.Zpodróżytychprzy-
woziłtomydziełstarożytnychautorów,wtymrów-
nieżwybitnegodziejopisarzymskiegoLiwiusza,na
którymsięchętniewzorował.
ZnaczenieDługoszadlapolskiejgeografiizaczęto
doceniaćdopierowpołowieXIXstulecia,głównie
dziękistaraniomwybitnegogeografaipoety,
WincentegoPola,którywydałpracęZasługiDłu-
goszapodwzględemgeografii(1851),przetłumaczyłteż
złacinynajęzykpolskifragmentyChorografii.
UznawałonDługoszazapierwszegowPolsceraso-
wegobadacza–geografa,który„sambadałnaturę
ojczystegokrajuicowidział,toopisałsumiennie”
(Pol1851d:50).W
.Polażtakdalecewysławiałza-
sługiDługoszajakogeografa,żewpewnymmiejscu
20
C
ZĘŚĆ
I.D
ZIEJEGEOGRAFIIPOLSKIEJDO
1918
ROKU
