Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zintensyfikowałotrwającyodpołowyXIIw.rozwójwewnętrznypaństw
piastowskich.
Procesyzwiązanezrozwojemwewnętrznymprzyniosłyzmiany
wsposobieicharakterzefunkcjonowaniaprawanaziemiachpolskich.
Pojawiłysięprawanowychstanów,tworzącychsięwrazzugruntowa-
niemsięzmianspołecznychigospodarczych.
1.2.1.Prawoosobowe
Prawoosobowestanowiłowdawnymprawiepolskimpodstawowydział
prawa.Zasadyprawaosobowego,regulującepojęciepodmiotowości
zasadyprawa
prawnej,miałyistotneznaczeniedlaistnieniairozwojustosunkówpraw-
osobowego
nych.Regułytegoprawapodlegałyewolucji.
Zasadyprawaosobowegokoncentrowałysięwokółkwestiipodziału
naosoby,funkcjonowaniaosóbfizycznychiprawnychorazzdolności
prawnejizdolnościdoczynnościprawnych.Osobnymproblemembyły
stosunkiosobowo-rodzinne,jakteżosobowo-majątkowe,którezaczęły
siękształtowaćwokresiewczesnopiastowskim.
1.2.1.1.Podmiotowośćprawna
Podmiotemprawa,awięcosobąwznaczeniuprawnym,czyliposiadają-
zdolnośćprawną,mógłbyćjedynieczłowieklubosobaprawna.
Podmiotowośćprawnąmiaływszystkieosobyfizycznezmomentemprzyj-
zdolnośćprawna
ścianaświat.Kończyłasięonazchwiląichśmierci.Zasadatafunkcjono-
wałaodczasównajdawniejszych.Wprawieobowiązywałatakżezasada
równejzdolnościprawnej.Wynikałotozjednolitegocharakteruspołe-
czeństwadobywczesnopiastowskiej,którewzasadziebyłowolneod
różnicwpołożeniuprawnym.
Znanebyłyjednakpewnewyłączeniaorazograniczeniapodmioto-
wościprawnej.Stanowiłyonewyjątki,któredotyczyłypoczątkowo
ograniczenia
niewolników,cudzoziemcówiwywołańców.Ograniczeniapolegałyna
podmiotowościprawnej
równościwwykonywaniupraw.Zczasem,podwpływemprawobcych,
ograniczeniapodmiotowościprawnejuległyzdecydowanemuzmniej-
szeniu.
Wprzypadkuniewolnikówdoszłodostopniowegowyeliminowania
bądźograniczeniawszelkichwyłączeńwzdolnościprawnej,zwłaszcza
statusuniewolnych.Niewolabyłarezultatemutratywolnościwczasie
wojny.Innymprzypadkiempopadnięciawniewolębyłozadłużenie,kie-
dywskutekprzymusubądźteżdobrowolnegooddaniasięwniewolę
osobazadłużona,niekiedyzcałąrodziną,traciławolnośćosobistą.
Wstosunkachwewnętrznychograniczanozdolnościniewolnychdoczyn-
nościprawnych.Niewolnikmógłprawniezawieraćmałżeństwo,wcho-
31