Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Karypieniężnepublicznepobieraławładzapaństwowa(władca,sąd)
lubpouzyskaniuimmunitetupandominialnyztytułuposiadanych
karypieniężne
uprawnieńpublicznoprawnych.
publiczne
Karypieniężneprywatnenatomiast,zwanepłatem,odnosiłysiędo
przestępstwprywatnych.Płaconebyłypowodowi,czylizregułypo-
krzywdzonemu.Wwypadkuzabójstwa,karyprywatneprzysługiwałyro-
karypieniężne
dziniezabitegozracjiutratyswegoczłonka.Karaprywatnazawierała
prywatne
wsobiezarównoelementykary,jakiodszkodowania,ztymżewysokość
jejbyłaustalonaprzeważniezwyczajowoiniezależałaodwysokości
konkretnejszkody.
Praktykasądowawcześniewytworzyłastałetaksykarzaposzczegól-
neprzestępstwa.Stopniowoustaliłasięzwyczajowataryfatychkariich
nazwy.Stosowanabyłagradacjakardostosowanaodpowiedniodocha-
taryfakar
rakteruczynuprzestępnego.Karybyłyoznaczanewpieniądzu,wsrebr-
pieniężnych
nychgrzywnach(stądużywanapodziśdzieńnazwagrzywnynaokreśle-
niekarypieniężnej)orazjegonamiastkach.Systemkarpieniężnychjako
karalternatywnychstwarzałuprzywilejowanąsytuacjędlabogatszych,
umożliwiającimwykupieniesięodkary,podczasgdyubodzy,którychnie
staćbyłonajejzapłacenie,przypłacaliprzestępstwożyciemlubkalec-
twem.Wokresierozdrobnieniadzielnicowegokarywposzczególnych
dzielnicachróżniłysięodsiebiewszczegółach.
Każdakaranażyciuicieleposiadałaodpowiednikwkarzepienięż-
nej.Pozwalałotowpraktycesądowejzastępowaćkaramipieniężnymi
karyśmierciiokaleczenia.Wbrakuśrodkównawykupieniesięodka-
ryśmierci,sądmonarszymógłpodjąćdecyzjęokonfiskaciecałegoma-
jątkusprawcycelempokryciakarpieniężnychprzeznaczonychnawy-
kupienie.Zpodobnychwzględówstosowanokaręnażyciulubciele
wobecwinnych,którzyniebyliwstanieuiścićorzeczonejkarypienięż-
nej.Karęśmiercibezzamianynakarępieniężnąstosowanowwypad-
kach,gdyistniałyokolicznościspecjalnieobciążającesprawcę.Zalicza-
nodonichnp.schwytanienagorącymuczynkuizabójstwopołączone
zrozbojem.
Karypieniężnepłacononarzeczpanującegoluburzędnikasprawują-
cegosąd.Wyższekaryzzasadyprzypadałyksięciu,aleczęstourzędnik
partycypowałwkarzeksiążęcej.Wyjątkowo,jakprzykarzezazgwałce-
nieszlachciankilubuprowadzenieprzemocądziewczynyzrycerskiego
stanu,sędziapobierałwcałościwyznaczonązatoprzestępstwokarę
„pięćdziesiąt”.Wwypadkachzabójstwa,zranienia,zgwałceniaiinnych
przestępstwdochodzonychprywatnie,pobieranokarypieniężnenieza-
leżnieodkar,któreprzysługiwałypowodowi.Należysądzić,żepocząt-
występowanie
kowosędziazakażdymrazemustalałwysokośćkarywzależnościod
karpieniężnych
przestępstwa.
państwowychwraz
Wczasachwczesnopiastowskichkarępieniężnąnarzeczpanującego
zkaramipieniężnymi
czyteżsąduwprowadzonojakokaręwymierzanąprzezsędziego,obok
prywatnymi
49