Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stanowiłorównieżprerogatywękrólewską.Dotyczyłyonewtymokresie
główniesprawpoborowych.Uniwersałyfunkcjonowałyjakokrólewskie
aktywykonawczedokonstytucjisejmowych.
zmianywudziale
Władzaustawodawczakrólapodlegałaprzekształceniom.Jejzakres
monarchy
zostałokreślonyprzywilejaminarzeczszlachty,któreograniczyłykró-
wstanowieniuprawa
lewskąswobodęwdziedzinieprawodawstwawtensposób,żeprzewi-
dywałykoniecznośćuwzględnieniaopiniiszlachty.Wpływnakształt
ustawodawstwamiałytakżestatutyilaudasejmikowe.
Przedewszystkimjednakzmianywpozycjiprawnejkrólawprocesie
ustawodawczymnastąpiływzwiązkuzukształtowaniemsięsejmuwalne-
gow1493r.jakoinstytucjistałej.Kolejnymczynnikiembyłoprzyjęcie
konstytucjiz1505r.,wktórejuznano,żejedyniesejmmaprawostano-
sejmorganem
wićformalnieprawo.Królzaśwsejmiewalnymstałsięjedyniepierwszym
stanowiącymprawo
zestanówsejmujących,aczkolwiekposiadającymznacznemożliwości
wkształtowaniuprocesulegislacyjnego.Dokrólabowiemnależałozwo-
łaniesejmu,przedstawieniepropozycjipodobrady,otwarciesejmu,kon-
kludowanieuchwałsejmowych,moderowanieustaw,czylinadawanieim
ostatecznegolegislacyjnegokształtu,sankcjonowanie,anastępnieogła-
szaniekonstytucjisejmowychorazprawodokonywaniaichinterpretacji.
Samodzielnedecyzjekrólewskiebyłyrealizowanenadalwdrodze
różnychaktówprawnych.Regulowałyonewieledziedzinżyciapaństwo-
wegoczygospodarczego,znajdującychsięwzakresiekrólewskichprero-
gatyw.Królwpełninormowałstanprawnymiastiwsikrólewskichjako
ichpandominialny,Żydówjakoichprotektor,lennjakozwierzchnik
pozycjakróla
lennyczyteżgórnictwajakodysponentzasobówpaństwa.Aktytebyły
jakoustawodawcy
wydawaneprzezkrólaprzezdługiczas,aniektóreznichniestraciłyna
znaczeniunawetwokresiezmianustrojowychpo1573r.,któreinaczej
sytuowałypozycjęmonarchywustrojupaństwa.Nadalbowiemwydawał
jemonarchawpodobnejtreścijakpoprzednio.Wszczególnościdotyczy-
łotolicznychsprawadministracyjnych,wymagającychregulacjiwczasie,
gdysejmnieobradował.
2.2.Prawostanowioneorganówstanowych
doXVIw.
Prawostanowioneorganówstanowychtworzyłygłówniewiecelokal-
ne,anastępniesejmiki(odkońcaXIVw.).Wydawałyoneźródłaprawa
lokalnego,zwanelaudami,będąceuchwałamisejmików,któredlaswej
ważnościniepotrzebowałyzatwierdzeniakrólewskiego.Najwięcejlau-
laudasejmikowe
dówzachowałosięwziemiłęczyckiej,którawczasachKazimierza
Wielkiegostanowiłaosobnądzielnicę.Dotyczyłyonegłównieprawa
sądowego.
57
