Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zatwierdzeniapraw,politykizagranicznej,sprawfinansowych,wojska,
spłatydługów.Zdrugiejzaśstronynabrałyonecharakteruprawnegoin-
strumenturządzeniamonarchy,precyzującbowiemzadanianaczasjego
rządów,wpraktyceokreślałyzakresjegokompetencji.
Pactaconventaukładanonasejmieelekcyjnymzprzedstawicielami
elekta.PierwszyrazdokonanotegowzwiązkuzwyboremHenrykaWale-
zegow1573r.Następniestosowanojeprzykażdejelekcji,zmieniając
niekiedyichtreść.Od1632r.wtreścipactaconventaznajdowałysiętakże
niektóreprawaustrojowe,przejętezArtykułówhenrykowskich,któreza-
mieszczanownastępnychpactaconventazpewnymiuzupełnieniami.
2.3.2.Prawostanowioneorganówcentralnych.Król
PraktykaprawnaRzeczypospolitejpozawarciuprzezPolskęuniirealnej
zWielkimKsięstwemLitewskimw1569r.,anastępniepoelekcjiz1573r.
pokazała,żeniezależnieodwzrostuznaczeniasejmu,królpozostałistot-
kompetencje
nymczynnikiemprawodawstwa.Przedewszystkimudziałkrólawdzia-
prawodawczekróla
łalnościprawodawczejnastępowałwprocesielegislacyjnym,którybył
przeprowadzanyprzezsejm.Królwystępowałjakoostatecznyczynnik
wcałymprocesietworzeniaprawa,sankcjonującybądźteżmoderujący,
czylikształtującyostatecznąwersjęprawastanowionegoprzezsejm.
Królzachowałwłasnekompetencjeprawodawcze.Pozanormami
konstytucjisejmowychistniałabowiemcałasferaprawastanowionego,
którebyłodziełemkróla.Królzachowałwpraktyceteprawamimodłu-
giegoistnieniasejmunawetwówczas,gdysejmstałsięjużinstytucją
zwoływanąregularnie.Prawotworzonebyłonadalprzezkrólawpostaci
aktówwłasnych,takichjakprzywileje,edykty,ordynacje,uniwersały,de-
klaracje.
Wwiększościustawykrólewskiepochodziłyzokresuwcześniejsze-
go,alenadalzdarzałysięprzypadkiichtworzenia.Znajdowałotowyraz
ustawykrólewskie
szczególniewwydawaniuaktówprawnychwpostaciuniwersałów.
RozwójprawodawczejdziałalnościkrólanastąpiłnaprzełomieXVII
iXVIIIw.,kiedysejmczęstoniedochodziłdoskutku.Władzakrólewska
oddrugiejpołowyXVIIw.byłaformalniewznacznymstopniuprawnie
ograniczona.Wpraktycejednakstałasięnajistotniejszymelementem
władzycentralnej.Królzapośrednictwemswojejkancelariiwydawał
wówczasróżnegorodzajuaktyprawne,któredotyczyłysprawbieżącego
funkcjonowaniapaństwa.
Wszczególnościlicznebyłoustawodawstwokrólewskiewpierwszej
połowieXVIIIw.wskutekczęstegozrywaniabądźniedochodzeniado
skutkusejmu.Wzmienionychwarunkach,wokresienieskutecznego
funkcjonowaniainnychorganównaczelnychRzeczypospolitejkról,dzia-
łającpozaporządkiemprawnym,wydawałaktyprawneocharakterze
61