Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
teoriiuformowałasiępedagogia,czylinaukaozasadachwy-
chowaniaczłowieka,którazkoleiskonkretyzowałaokreślone
wzoryosobowe,propagowanenastępniewliteraturze.Ztejinspi-
racjipowstałpóźniejtraktatPlutarchazCheroneiOwychowaniu
dzieci,którystałsięnaparęwiekówniepodważalnymwzorem
wykładupedagogicznego.InnejegodziełoŻywotysławnych
mężów,niezwyklepopularneażpowiekXVIII,przyniosłomumia-
no„wychowawcyEuropy”.Prezentowanywliteraturzewzóroso-
bowyzawszesłużyłaktualnympotrzebomepoki.Średniowiecze
ukształtowałom.in.rycerskiideałwodza(np.PieśńoRolandzie)
iwzórchrześcijanina(np.Legendaośw.Aleksym).Renesanszko-
leizgodniezzałożeniamiwychowawczymihumanizmupropa-
gowałm.in.wzórwytwornegoioświeconegodworzanina(np.
DworzaninpolskiŁukaszaGórnickiego).Wśródwybitnychdzieł
polskiejliteraturyparenetycznejwymieniasięteżŻywotczłowieka
poczciwegoMikołajaReja.
stwierdzając,żenajwiększeuznaniewspołeczeństwieDuzyskujeten,ktopo-
łączypożytekzprzyjemnością,bawiącczytelnikaizarazemgoucząc”
14.Jego
słynnamaksymaprodesseetdelectare(przynosićpożytekibawić)stałasię
głównąteoretycznąwskazówkądlawielupokoleńpóźniejszychpoetóważdo
początkówXIXwieku.
Wstronęestetyki
Dopierowczasachnowożytnych,zwłaszczapodwpływempoglądów
romantycznychestetów,sytuacjasięzmieniła.PodkoniecXVIIIwiekuna
zachodzieEuropy,awPolscenapoczątkuwiekuXIX,pojawiłasięliteratura
dladzieciimłodzieży,którawdalszymciągukontynuowałaregułydawnej
klasycznejpoetykiioddzieliłasięodgłównegonurtuliterackiego,kierującego
sięwstronęestetyzmu.
Estetyzm[odrzeczownikaesteta,wywodzącegosięzgrec.
aisthētēs–„odczuwający”]–ogólna,funkcjonującaodpołowy
XIXwieku,nazwakierunkówwliteraturze,skupiającychuwagę
tylkonawartościachartystycznych.Poglądgłoszącyautono-
micznośćsztukiuwolnionejodjakichkolwiekinnychzadańpo-
znawczych,etycznychidydaktycznych.Wmyślgłównegohasła
---
---
---
---
---
---
14Horacy,ListdoPizonów,przeł.T.Sinko,w:Rzymskakrytykaiteorialiteratury,oprac.
S.Stabryła,ZakładNarodowyim.Ossolińskich–Wydawnictwo,Wrocław,OddziałwKrako-
wie,1983(BNser.II,nr207),s.58.
24
