Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział2
Dydaktyzmiartyzm
Dydaktyzmwliteraturze
Pierwsząkategorią,najczęściejwymienianąwewszystkichokreśleniach
literaturydladzieci,jestdydaktyzm.Podtymterminemkryjąsiędwiegłówne
izazwyczajwyraźnieakcentowanefunkcjekomunikatuartystycznego,jakim
jestutwóradresowanydodziecka,mianowiciefunkcjapoznawczaifunkcja
wychowawcza.Pierwszapoleganadostarczaniukonkretnychwiadomości
oświecie,drugazaś–nawskazywaniucelówizasadwłaściwegopostępowa-
niaoraznaprzekonywaniuokoniecznościstosowaniasiędonichwżyciu
codziennym.Takwięcdydaktyzmokazujesięniezbywalnącechąliteratury
dladzieci.Niejestonwszakżecechątylkotejodmiany.Dydaktyzmwlitera-
turzemadługąibogatątradycję.Jesttakdawnyjaksamaliteratura,zktórą
zawszebyłściślezwiązany.Wdawnychwiekachnawetwybitnedziełaod
niegoniestroniły.Starożytnaliteraturachlubiłasięswojąfunkcjąnauczyciel-
kiżycia,zwłaszczawówczasgdyopowiadałahistorieprawdziwe.Jejużytecz-
nośćnigdyniebyłakwestionowana.Świadomepodkreślaniefunkcjidydak-
tycznejzauważyćmożnajużwgreckiejliteraturzeparenetycznej,doktórej
nawiązywałapóźniejpoetykaokresuhellenistycznego(tj.wostatnichtrzech
stuleciachp.n.e.),utożsamiającaliteraturęzpoezją.Przejęłaonazteoriireto-
rycznejtrzygłównecelewypowiedzisłownej:uczyć(docere),wzruszać(move-
re)idostarczaćprzyjemności(delectare).RzymskipoetaHoracy(właśc.Quin-
tusHoratiusFlaccus)wLiściedoPizonówzmodyfikowałniecotękoncepcję,
Parenetyka[zgrec.parainetikós–„zachęcający”,parainéo–
„namawiam”](innanazwa:literaturaparenetyczna)–typpi-
śmiennictwaobejmującydziełaocharakterzedydaktycznym,
wktórychprzedstawianesąwzorceosobowegodnenaślado-
waniaorazzalecaneceleisposobywłaściwegopostępowania.
Zatwórcętejodmianyuważanyjestgreckimówcaipedagog
Isokrates,żyjącynaprzełomieViIVwiekup.n.e.Natomiastpierw-
szeuniwersalnekanonyideałuczłowiekasformułowaliPlaton
(wPaństwie)iArystoteles(wPolityceiEtyce).Napodstawieich
23
