Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
opopularnościwyznaniareformowanego
37
.Charakterystycznydlaniego
ustrójprezbiterialnymiałprzesądzićdecyzjęszlachtyowyborzewyznania
kalwińskiego.Postawienietejtezyniezostałojednakpoprzedzonebadaniami
nadstrukturągminiKościołówprotestanckichdrugiejpołowyXVIw.
4.Tezyimetoda
Niniejszarozprawaproponujeinnąwizjęreformacji,ukazującjąjako
proceszainicjowanyprzezpytanieopodstawywiary,któreuruchomiło
szeregprzemiannapłaszczyźnieteologicznej,społecznejipolitycznej,
obejmująccałespołeczeństwo,aznalazłoodpowiedźwpowstaniukon-
fesyjnychKościołów,opartychnasprecyzowanejpodstawiewyznaniowej
orazdysponującychstrukturamiadministracyjnymi,funkcjonującymina
baziewzględnieuregulowanejsytuacjiprawnej.Oweteologiczne,społeczne
ipolitycznezmianydokonywałysięwwynikunieustannejkomunikacji
zinnymiośrodkamiwEuropie,wymianyideiiprzepływuludzi,wśród
którycherazmianieodgrywalibardzoznaczącąrolę.Tworzylionijedną
zkilkugrupodpowiedzialnychzapropagowanieideireformacyjnych.Jako
członkowieelitintelektualnychrecypowalizarównotraktatyreformacyjne,
jakipolemikiantyreformacyjne,przyswajającichtreśćipropagującargu-
menty.Jakoczłonkowieelitpolitycznychwspółdecydowalitakżeopierw-
szychoficjalnychreakcjachnareformację,uczestniczącwpodejmowaniu
strategicznychdecyzjiiprzygotowującpodstawowedokumenty.Ostateczny
kształtrelacjimiędzynowożytnympaństwemaKościołamiprotestanc-
kimizostałwytworzonytakżepodichwpływem.Innymisłowy,erazmia-
nienietylkoprzeżywaliwydarzeniareformacyjnewewłasnymkręgu,lecz
oddziaływalirównieżnaprzebiegprocesówobejmującychcałespołeczeń-
stwo,będączarazemichuczestnikami.Tezataprowadzidopostawienia
pytania,nailedziedzictwoErazma,opowiadającegosięzapokojowym
rozwiązaniemsporówpolitycznychireligijnych,atakżeprzywiązanego
dojednościchrześcijańskiegoświataipozostającegoprzyKościelekato-
lickim,bezpośrednioipośredniowpływałotakżenaprzebiegprocesów
reformacyjnychwPolsce.
Rozważaniaopartonakilkuzałożeniach.Przyjęto,żereformacja
wKrólestwiePolskimbyłazjawiskiemzłożonym,stądwłaściwiepowinno
sięmówićoosobnymprocesierecepcjinowychideiwśrodowiskuerazmian,
reformacjielitmiejskich,reformacjijakoelemenciepolitykieuropejskiej
prowadzonejprzezdwórkrólewski,atakżereformacjiszlacheckiej.Każdy
37Zob.W.Kriegseisen,Stosunkiwyznaniowe,s.497.
