Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
1.Reformacjahumanistów
izapewnieńoprzyjaźniwysuwałsięnapierwszyplan.WliścieDecjusza
doDantyszkaznalazłasięznaczącauwaga,żeErazmzpewnościąwkrótce
prześleodpowiedź,przekazanomujużbowiempieniądze
102
.Cenazłotej
wazypodarowanejprzezHieronimaŁaskiegostałasięnawettematemplotek
oprzekupieniuhumanisty
103
.Najhojniejszympatronemokazałsięjednak
siostrzeniecarcybiskupa,JanŁaski,którypodczasswojejwizytywBazylei
wczerwcu1525r.kupiłbibliotekęErazma,pozostawiającmudożywotnie
prawokorzystaniazniej
104
.
Wymianadarówmiałaaspektmaterialny,któregowspółcześninigdy
nietracilizoczu,służyłajednakteżjeszczeinnymcelom.Przedewszyst-
kimmiałaumacniaćwięziprzyjaźni,ułatwiaćproceskomunikacji,atakże
umożliwiaćznalezienienowegozatrudnienia,przyczymniezawszewiązane
zniąoczekiwaniabyłyspełniane.Erazmskarżyłsię,żearcybiskupŁaskinie
podziękowałmustosowniezadedykację(wwydaniudziełaAmbrożego),
wktórejpadałypochwałypodadresemsiostrzeńcaiimiennikaarcybi-
skupajakouosobieniaopanowania,skromnościiczystościcharakteru
105
.
TeniepozbawionegoryczyuwagiwydawcakorespondencjiErazmauznał
zapowódochłodzeniarelacjizPolakami,anawetzerwaniastosunków
zŁaskim.Interpretacjataniejestjednakpotwierdzonażadnymidowo-
dami,abywakwestionowana
106
.
1.3.Erazmianizmareformacja
Należypostawićpytanie,czyerazmianizmmógłstanowićwPolscepomoc,
czyraczejprzeszkodęwszerzeniusięreformacjiwjejnajwcześniejszym
okresie.FascynacjaErazmemirecepcjajegodziełodpoczątkuprzebiegały
dwutorowo:zjednejstronywhumaniściecenionoreformatoraedukacji,
zwłaszczafilologii,zdrugiej-odnowicielareligijności,którywydałNowy
102
AT,t.16,cz.1,nr249,s.466-468[=Dantiscus,#1145],J.L.DecjuszdoJ.Dan-
tyszka,Kraków,13IV1534(nErasmoredditaesuntpecuniaeillaedubioproculexmaercatu
autumnali,nuncverocredoillumresponsurum”).
103K.Żantuan,Erasmus,s.23.
104
KorespondencjaErazma,nr93,s.317;wzmiankęotransakcjimożnaznaleźćwkażdej
biografiiErazma,obszerniejszeanalizyzob.w:H.P.Jürgens,JohannesaLascoinOstfriesland.
DerWerdegangeineseuropäischenReformators,Tübingen2002,s.62-63,przyp.72;O.Bar-
tel,JohannesaLascoundErasmusvonRotterdam,nLuther-Jahrbuch”32,1965,s.48-66;
K.Żantuan,Erasmus,s.27-28;F.Husner,DieBibliothekdesErasmusvonRotterdam,
w:Gedankschrifzum400.TodestagedesErasmusvonRotterdam,Basel1936,s.228-260.
105
Zob.A.Brückner,Różnowiercypolscy.Szkiceobyczajoweiliterackie,Warszawa
1905,s.224-241.
106K.Żantuan,Erasmus,s.11.
