Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyczerpującezagadnienieaniwzajemniesięwykluczające.Naprzykład–jaksłusznie
podkreślaS.Kunowski(1993,s.169)–„wychowaniesytuacyjneiadaptacyjnemożesię
odbywaćprzezurabianiezestronydziałańwychowawczych,jakrównieżprzezswobodny
rozwójdziecka”.K.Olbrychtzaś,zdającsobiesprawęzpewnejniedoskonałościwłasnej
propozycjiwsprawieklasyfikacjidefinicjiwychowania,skłonnajestzredukować
jedodwojakiegorodzajudefinicji,tj.podkreślającychwywieraniewpływunainnychlub
realizowanieokreślonegoideałuczłowieka,czylizorientowanychbądźtotechnologicznie,
bądźteleologicznie.
2.Wychowaniejakooddziaływaniebezpośrednielub
pośrednie
Przeciwstawnerodzajewychowania
Przyjętotupodziałdefinicjiwychowaniazewzględunato,czywywieraonobezpośredni
lubpośredniwpływnarozwójdzieciimłodzieży.Innymisłowy,idzieoto,czy
wwychowaniumamydoczynieniazbezpośredniączyraczejpośredniąinterwencją
wrozwój,zgodniezzałożonymicelamiwychowawczymi.
Bezpośrednia,awięczgóryukierunkowanainterwencjawrozwójczłowieka,jest
dostrzeganazwłaszczaprzezrzecznikówtzw.socjologizmu,ainterwencjapośrednia–przez
zwolennikównaturalizmu.Sątodwaprzeciwstawnekierunki,obecnewpedagogice
odprzełomuXIXiXXwieku.Socjologizmznajdujemyszczególniewpoglądach
E.Durkheimanatematwychowania.Naturalizmnatomiastwskrajnejjegopostaci
reprezentująJanJakubRousseau(1712–1778)iEllenKey(1849–1926),awspółcześnie
HubertusvonSchoenebeck(ur.1947)–gorliwywyznawcatzw.antypedagogiki.
Socjologizmuwydatniazwiązanezwychowaniemoddziaływaniazewnętrzne
nawychowanka,anaturalizmoddziaływanianiejakoodwewnątrz,tj.poprzezokazywanie
głębokiegorespektudlajegospontanicznego(naturalnego)rozwoju.Zatemwychowanie–
zgodniezzałożeniamisocjologizmu–jestnadewszystkobezpośrednimoddziaływaniem
nadzieciimłodzież.Natomiastwychowaniezgodnezpoglądaminaturalizmu,wtymtakże
pedagogikinaturalistyczno-liberalnej(por.L.Chamaj,1962),jestgłówniewspomaganiem
wychowankawjegorozwojupoprzezoddziaływaniapośrednieinieprzeszkadzanie
muwtym,zwłaszczagdyniewymagainterwencjizzewnątrz.
Możnawięcmówićowychowaniubezpośrednimlubpośrednim,azamiennieznimi–
owychowaniujakozgóryzaprojektowanym,czywręczzaprogramowanymdokonywaniu
zmianwrozwojuwychowankalubowychowaniujakodyrektywnymwspomaganiuwjego
rozwoju.
Wychowaniejakodokonywaniezmian
wrozwojuwychowanków
Wrozumieniuwychowaniajakosposobudokonywaniapożądanychimożliwietrwałych
zmianwrozwojuwychowankówpodkreślasięprzedewszystkimto,cosięskładanatzw.
heteroedukację,awięcpomijasięlubwyraźnieniedoceniazwiązanejznimautoedukacji.
Inaczejmówiąc,wychowanierozumianejakoprocesbezpośredniegodokonywaniazmian
wrozwojudzieciimłodzieżyzakładawywieraniewpływunaowezmianygłównieprzez
osobydorosłe.Dlategoosobyte–zgodnieztakimrozumieniemwychowania–stanowią
jedynywswoimrodzajukoniecznywarunekskutecznegorealizowaniacelów
wychowawczych.Toznaczy,żewychowanietakieodbywasięniejakobezczynnego
udziałusamychwychowankówlubzwyraźnymograniczeniemichwłasnejaktywności.
