Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
Teoriawychowaniajakodyscyplinapedagogiczna
1.Ogólnacharakterystykateoriiwychowania
Nazwateoriiwychowania
Teoriawychowaniawprzyjętymtutajznaczeniujestjednązpodstawowychdyscyplin
pedagogicznych,doktórych–opróczniej–zaliczasięm.in.pedagogikęogólną,dydaktykę
(nazywanąniekiedyteoriąnauczania),pedagogikęporównawczą,społecznąispecjalnąoraz
historięwychowaniaioświaty.Niejestwięcjednolitymiwewnętrzniespójnymsystemem
twierdzeńdotyczącychwychowania,czylijakąśosobnąteorią.Będącnazwąokreślonej
dyscyplinynaukowej,zawierawieleprzeróżnychteorii–zarównoocharakterzeogólnym,
jakicząstkowym.
Nazwateoriiwychowaniajakoodrębnejdyscyplinypedagogicznejpojawiłasięunas
dopierowokresiepowojennym.Podejmowaneprzezniąproblemywcześniejleżaływgestii
zainteresowańpedagogikiogólnej(S.Podoleński,1930)alboteżtzw.pedagogiki
normatywnej,praktycznejlubopisowej(K.Kotłowski,1976).WEuropieZachodniej,jak
równieżwAmerycePółnocnej,raczejrzadkomówisięodyscyplinienazywanejteorią
wychowania.Istniejąjednakpodtymwzględemwyjątki(por.J.Oelkers,2001).To,czym
sięonazajmuje,jesttamnajczęściejprzedmiotempedagogikijakonaukiowychowaniu(A.
Kaiser,R.Kaiser,1991)lubprzedmioteminnychdyscyplinnaukowych,jakfilozofia
człowieka,psychologiaisocjologia.WramachuprawianejnaZachodziepedagogikitematy
zbieżnezteoriąwychowania,rozumianąjakoodrębnadyscyplinapedagogiczna,występują
nierzadkopodnazwą„podstawywychowania”,wodróżnieniuodpodstawnauczanialub
kształcenia(H.Zöpfl,H.Huber,1990).
Przedmiotteoriiwychowania
Głównymprzedmiotemzainteresowańteoriiwychowaniajestwychowaniewwąskim
jegorozumieniu,tj.kształtowaniepostawiinnychcechosobowościdzieciimłodzieży
łączniezestwarzaniemimwarunkówułatwiającychsamoaktualizacjędrzemiącychwnich,
konstruktywnychmożliwości.Wtymsensieteorięwychowaniainteresujeszczególnie
rozwójmoralny,społeczny,kulturalnyifizycznydzieciimłodzieży,mniejnatomiastich
rozwójumysłowywprocesieuczeniasię,czymzajmujesięgłówniedydaktyka.
Ujmującszerzej,teoriawychowania–pozagromadzeniemisystematyzacjąwiedzy
natematdotychczasowychosiągnięćwzakresiewąskopojętegowychowania–zajmujesię:
1)formułowaniemcelów,jakiemogłybylubjakiepowinnybyćrealizowanewprocesie
wychowawczymiukazywaniemzwiązanychznimiwartości,azwłaszczaróżnegorodzaju
powinności,jaknormy,ideały,dezyderatymoralnegłoszonewfilozofii,religii,aksjologii
ietyce(szczególniedeontologii);
2)projektowaniemdziałalnościwychowawczej,czylisposobamiumożliwiającymi
realizowanieokreślonychcelówwychowania,jakrównieżułatwiającymiwychowankom
samoaktualizacjęwłasnychszansrozwojowychwsferzepozytywnychcechosobowości;
3)różnymiczynnikami–zwłaszczapsychospołecznymi–warunkującymipowodzenielub
niepowodzeniezaprojektowanejdziałalnościwychowawczej,doktórychzaliczasięm.in.:
podmiotowetraktowaniedzieciimłodzieży,racjonalneorganizowanieichżyciaipracy,
umiejętnośćnawiązywaniaznimikontaktówinterpersonalnych,poznawanieich
iumożliwianieimkierowaniawłasnymrozwojem.
