Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
AndrzejDudek
prostodusznejżyczliwości.TacechacharakteruzobrazowanajestwdialogachRykowa
zPolakami(przedipobitwie)orazpotwierdzonawjegoopowieściowcześniejszych
doświadczeniachzwojnyrosyjsko-francuskiej,zyskującwymiaruogólniający:oto
otwartośćidostrzeganieczłowiekawewroguwskazanymprzezwładzę,stanowinie
tylkowyjątkowyprzymiotbohaterazaprezentowanegowpoemacie,leczjestpowta-
rzalnącechą,obserwowanąwzachowaniachzwykłychRosjan:nCzęstonaawanpostach
naszzFrancuzemgada,/Pijewódkę;jakkrzyknąura!—kanonada”(s.287).Dobrany
przezMickiewiczazestawrosyjskichludowychmądrości,którymiRykówkreśliswoje
postrzeganierzeczywistości,konkretyzujebohateragodzącegosięzezmiennymikole-
jamilosu,ujawniającegofatalistycznepodejściedoświata
13
(nzkimsiębiję,tegolubię”;
nGładźdrużkęjakpoduszy,abijjakposzubie”[s.287];nUnasruskieprzysłowie:«kto
nawoziejedzie,/Bywaczęstopodwozem»;nktodzisiajnaprzedzie,/Jutrowtyle”;
/ndziśbijesz,jutrociebiebiją”[s.290],nNosiłwilk,ponieśliiwilka!”[s.291]).Ten
sposóbprezentacjidobregoznaturyRosjanina,któryzrządzeniemlosu,decyzjącara
lubzbiegiemokolicznościmożestaćsiębezwolnymautomatemdozabijania,uznając
przytym,żedepersonalizacjastanowiistotęporządkuświata,apojedynczyczłowiek
niemażadnegowpływuswójlos-tokontynuacjamyśliwypowiedzianejdwalata
wcześniejwwidzeniuksiędzaPiotrazDziadówczęściIII:
Patrz-otożołdakMoskalzkopijąprzyskoczył
Ikrewniewinnąmegonaroduwytoczył.
Cóżeśzrobił,najgłupszy,najsroższyzsiepaczy!
onjedenpoprawisię,iBógmuprzebaczy14.
TensamRyków,jednakże,wrozmowiezmajoremPłutem,będącymczystąema-
nacjędeprawującegosystemu
15
,odwołujesiędoudokumentowanychwrosyjskiej
paremiografii16przekonańonagminnychprzypadkachosobistejnieuczciwościludzi
zaprzedanychsystemowiioczywistościłapówkijakojęzykakomunikacjiwrosyjskim
13ofatalizmiestanowiącymznamiennącechępostawludurosyjskiegozob.B.Jegorow,ObliczaRosji.
Szkicezhistoriikulturyrosyjskiej,przeł.D.iB.Żyłkowie,Gdańsk2002,s.31-32.Zob.teżR.Pipes,Rosja
carów,przeł.J.Bratkiewicz,Warszawa1990,s.159.
14A.Mickiewicz,Dziady.Cz.III,w:idem,Dzieła,t.3,Dramaty,Warszawa1999,s.190.Tenmotyw
mickiewiczolodzyinterpretująwkontekścieapokryficznejprzypowieściorzymskimżołnierzuLonginusie,
którywłóczniąprzebiłbokChrystusa,apóźniejnawróciłsięizostałświętym.JerzyFiećkowskazuje,iż
wieszczenieks.Piotramożnazinterpretowaćjakowyraznadzieiiprzekonania,żeubezwłasnowolnienie
Rosjanprzezdespotycznąwładzęniejestontologicznymprzymiotemtegonarodu.Zob.J.Fiećko,Cozrobić
zRosją?Mickiewicz,Krasińskiiinni,w:ObrazRosjiwliteraturzepolskiej,podred.J.FiećkiiK.Trybusia,
Poznań2012,s.142.NakonferencjiAdamMickiewicziRosjanietenwątekbyłrównieżprzedmiotem
rozważańBogusławaDoparta.
15Zob.K.Mężyński,RosjawwykładachparyskichMickiewicza,Poznań1938,s.73.
16
Por.:.Даль,Пословицыипоговоркирусскогонарода,Москва2000.Dalodnotowujem.in.przysło-
wie:nКонцывводу-ипузыривверх”(s.109).Tensamleksykografwczterotomowymsłownikuprzywołuje
powiedzenie:nНатоданыруки,чтобыбрать”
.Zob.idem,Толковыйсловарьживоговеликорусского
языка,t.4,Москва1882,s.111.
