Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AdamaMickiewiczaantropologiakulturyrosyjskiej
35
miećkluczdopojęciadziwnychstosunków,jakiezachodząmiędzyrządemtegopaństwa
arządamipaństwinnych”[LekcyaXVIII,08.04.1842,t.6,s.169]).
Wwywodziepoety-profesoraobceduchowisłowiańskiemusamowładztwoto
kluczowaideaantropologicznawcałejdotychczasowejhistoriikulturyrosyjskiej.Ten
wzórkulturowyzadecydowałnietylkoofunkcjonowaniuiorganizacjispołeczeństwa,
relacjachmiędzywładząipoddanymi,pozycjiCerkwiwpaństwie,typierosyjskiej
religijności,alejegowpływwidocznyjest,zdaniemMickiewicza,takżewrosyjskim
sposobiepostrzeganiaświataireagowanianań
35
.Najpierwrosyjscyksiążętalekcje
sprawowaniawładzypobieraliwordzie[LekcyaXXIII,28.03.1841,t.5,s.246],stosując
wobecswoichpoddanychterroriwprowadzajączasadęniekwestionowaniawoliwładcy
[LekcyaXVIII,08.04.1842,t.6,s.173-174].NastępniePiotrInpostanowiłzniemczyć,
zholendrzyćRosyę”[LekcyaVI,11.01.1842,t.6,s.55],dokonująctransformacjikul-
turowejzapomocąjużutrwalonych,okrutnychwzorówazjatyckich.Ztegowzględu,
mimobrakuformalno-rodowychpodstawdoszukaniatatarskichparanteli,PiotrIzostał
uznanyprzezMickiewiczazanMoskalaztatarzonego”(poetaznowuwyczytałtenprzy-
miotwoczachcara)[LekcyaVII,18.01.1842,t.6,s.69],aKatarzynaII-zaMongołkę
nzducha,zwychowania,zwyobrażeń”
36
,apretekstem,skłaniającymprofesorado
użyciatakiejkwalifikacji(pozazakładanąteząomongolskimrodowodziedespotyzmu
rosyjskichwładców)byławiedzaMickiewiczaоdedykacjiDzierżаwinowskiejody
Fielica(Фелица-1783)[LekcyaXII,11.02.1842,t.6,s.121].
SwójwywódomentalnychkonsekwencjachniewolitatarskiejMickiewiczdoku-
mentujewwykładziecytatemzHistoriipaństwarosyjskiego(Историягосударства
российского)MikołajaKaramzina:
Straciwszygodnośćnarodową,wyuczyliśmysięnikczemnychprzebiegów
niewolnictwa,któreuniedołężnychmiejscesiłyzastępują:oszukującTatarów,
nabraliśmynałoguoszukiwaniajednidrugich[ł].okolicznościzawsze
tłumacząnamusposobienienarodu,askutekczęstokroćtrwadłużej,niżeli
przyczynałByćmożetedy,żedzisiejszynawetcharakterRosyanokazuje
niektórecechy,jakiemigobarbarzyństwoMongołównapiętnowało[Lekcya
XXVI,04.05.1841,t.5,s.290].
Istotnąantropologicznąkonsekwencjąmongolizmu37jakozasadysprawowania
niekwestionowanejwładzy,wpojonejrosyjskimksiążętomprzezTatarów,anastępnie
35
Zob.W
.Lednicki,MickiewiczattheCollègedeFrance.1840-1940,nTheSlavonicYear-Book.American
Series”1941,vol.1,s.166.
36
GabrielDzierżawinżartobliwiezadedykowałwładczyniswojąodęsłowami:nБогоподобнаяцаревна
Киргиз-Кайсацкияорды!”
,przywołującwtekścienapisanąprzezKatarzynęIIbajkęOcarewiczuChlorze,
którejakcjaumiejscowionazostaławordzie.Zob.Г.Р
.Державин,Стихотворения,Ленинград1957,s.97.
Mickiewiczzauważył,żeDzierżawinnjakopierwszyośmieliłsięuważaćcarycęzaosobęludzką”[Lekcja
XII,11.02.1842,t.6,s.114].
37Zob.A.Nowak,Międzycaremarewolucją.StudiumpolitycznejwyobraźniipostawWielkiejEmigracji
wobecRosji1831-1849,Warszawa1994,s.289.
