Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Zagadnienieodpornościwujęciuróżnychdyscyplinnaukowych
7
ocharakterzeantropogenicznym.Wspomnianyautorwiążetesiłyzestabil-
nościąidojrzałościąsystemuorazpodkreśla,żedojrzałeukładyprzyrodnicze
wykazująpozytywnąkorelacjęzodpornościąnaczynnikiznane,natomiast
wprzypadkuczynnikówobcychzależnośćodpornościiwysokiejdojrzałości
jestnegatywna.
Wwieluopracowaniachrolęstabilizującąprzypisujesięróżnorodności
przyrodniczejrozpatrywanejnabardzoróżnychpoziomach:gatunkowym,mię-
dzygatunkowym,ekosystemowymlubkrajobrazowym.Wocenachwpływu
różnorodnościekosystemowejikrajobrazowejnastabilnośćśrodowiskaoprócz
liczbyitypówelementarnychjednostekprzyrodniczychuwzględniasięich
odmiennośćwynikającązwielkości,kształtulubcharakterugranic.Jednostki
przyrodniczeprzyjmującharakterodrębnych,skonsolidowanychwewnętrz-
niemodułów.Wprzypadkujednostektakiegosamegotypuniestabilnośćjest
wprostproporcjonalnadozmniejszaniasiępowierzchnijednostek,rosnącego
stopniarozwinięciaichgranicizwiększającejsiępodatnościnawpływyze-
wnętrzne,aprzeztoubożeniawewnętrznegoorazobniżaniazdolnościhome-
ostatycznychisamoregulacyjnych(Banachiin.1979;Barthlottiin.1999;Folke
iin.2004;Hector,Bagchi2007;Elmqvist2010).Przyjmujesię,żestabilność
-wsensiestałościskładuelementóworazichstrukturyprzestrzennej-jest
warunkowanadodatnioliczbąisiłąpowiązańmiędzymodułamitegosamego
typu.Jednocześniezbytgęstaiskomplikowanasiećpowiązańmożesprzyjać
przenoszeniuzaburzeńnainneelementysystemu,powodującjegodestabi-
lizacjęnawyższychpoziomachorganizacji(Forman,Gordon1986;Bennett,
Mulongoy2006;Chmielewski2009,2012;KistowskiiPchałek2009;Solon
2009;Richling,Solon2011).
Wlatach70.XXwiekusilnąpozycjęwanalizachodpornościzyskałypo-
glądyHollinga(1973,1978,1986).Ogromneznaczeniemająjegobadanianad
odpornciąiewolucjązintegrowanychsystemówspołeczno-ekologicznych.
WjednejzpierwszychpracHolling(1973)określaodpornośćjakomiarę
trwałościsystemuprzyrodniczegoorazjegozdolnościdoradzeniasobiezezmianami
izaburzeniami.Wtymprzypadkuodpornośćjestwyrażanawielkościązakłóceń,
któremogąbyćprzyjęteprzezsystem,zanimzredefiniujeonstrukturęprzez
zmianęelementówiprocesów.ZkoleistabilnośćtraktujeHolling(1978)
jakozdolnośćsystemudopowrotudostanurównowagipochwilowymza-
kłóceniu,twierdząc,żeimszybciejnastępujepowrót,tymstabilniejszyjest
system.Zdaniemtegoautoraodpornośćistabilnośćpowinnybyćtraktowa-
nejakonajważniejszewłaściwościsystemu.Wlatach90.XXwiekuHolling
(1995)zmodyfikowałpodejściedoodpornościiuznał,żenależytraktować
jakopojemnośćbuforową,czylizdolnośćsystemudopochłanianiazaburzeń
przyjednoczesnymutrzymaniuelementówiprocesów,którekontrolująjego
działanie.
ZbliżonypoglądreprezentująWalkeriSalt(2006),określającodporność
jakozdolnośćsystemuprzyrodniczegodoabsorbowaniazakłóceńorazzachowania