Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ONTOLOgiCZNEiEPiSTEMOLOgiCZNEZAłOżENiA...
35
wktórychformułowanesąostrzeżeniaprzedbłędnymodczytaniemlubnadin-
terpretacjątekstów,wynikającąznadmiernegoprzywiązaniadowyrwanych
zkontekstuznaczeńpojedynczychsłówlubwyrażeń.Słowamogąbyćtraktowa-
nejaksefirykabalistyczne,sugerującposiadanieniezmiennej,pewnejiukrytej
podpowierzchniąznaczeńwiedzynatematrzeczywistości
18
.Współcześniecoraz
trudniejutrzymaćtrwałośćjakiegokolwiekpunktuodniesienia,korygującegowy-
paczeniaprzedstawieńzapośredniczonychprzezsłowaiobrazy.Zawartawnich
rzeczywistośćzyskujestatussensudanegotekstu,anieobiektureferencjijęzy-
kowejiikonicznej.JeżelijeszczedlaRomanaIngardena
19
warstwaprzedmiotów
przedstawionychiwarstwawyglądówuschematyzowanychniemacharakteru
językowego,tojużPatriciaWaugh
20
wskazujenaichjęzykowycharakter.Polskifi-
lozofuważaświatfikcjiliterackiejzamającystatustworuczystointencjonalnego,
analogicznegodostrukturprzedmiotowychświatarealnego,alebytowodonie-
gonieprzynależącego.Angielskaliteraturoznawczyniuznaje,żezapośrednicze-
nienaszejwiedzyprzezjęzykpowodujezastąpieniemetafizykiprzezmetafikcję,
gdziefikcja,rozumianajakoświatyskonstruowanewyłączniezjęzyka,stajesię
użytecznymmodelemdopoznawaniakonstrukcjisamejrzeczywistości.
Oderwanieświataprzedstawionegowjęzykuodrzeczywistościze-
wnętrznejdokonałosięwramachprzewrotustrukturalistycznegowjęzyko-
znawstwie.NawiązującdotezHumboldtaozależnościpojęćodsystemujęzyko-
wego,wktórymsątworzone,FerdinanddeSaussurezgłaszapostulatopotrzebie
badaniażyciaznakówwspołeczeństwie.Formułujeprzełomowądlabadańse-
miotycznychtezęopodobieństwiestrukturjęzykowychispołecznych,posiada-
jącychanalogicznewłaściwościlogiczne.Wjegoujęciuznakposiadadwieniero-
zerwalnestrony–elementznaczony,pojęcie,koncepcja(signifié)orazelement
znaczący,obrazakustyczny,słowo(signifiant)–którepowiązanesązesobącał-
kowiciedowolnie.Języknatomiastjestsamowystarczalnymsystemem,któryuj-
mowanysynchroniczniejawisięjakoinstytucjaspołeczna,wpływającanaludzki
oglądświata.Posiadaonwymiarstrukturalny(langue),determinującywymiar
mowy(parole),któryjestindywidualnąrealizacjąspołecznejnaturyjęzyka21.
18
H.Bloom,KabbalahandCriticism,NewYork1975,s.27-28.
19
R.Ingarden,Odzieleliterackim,Warszawa1988.
20
P.Waugh,Metafction.TheTheoryandPracticeSelf-ConsciousFiction,London-NewYork2001.
21
F.deSaussure,Kursjęzykoznawstwaogólnego,tłum.K.Kasprzyk,Warszawa1961,s.25-38.
