Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nerwowych,wdostarczaniuimskładnikówodżywczychiodprowadzaniuzużytychskładnikówprzemianywewnątrzkomórkowej,pośredniczącmiędzykomórkami
nerwowymianaczyniamikrwionośnymi.Wtymceluzakończeniawypustekkomórekglejowych–stopkissące(pessugens)wchodząwbliskikontaktzjednejstrony
zneuronami,zdrugiejzaśznaczyniamikrwionośnymi.Astrocytyprotoplazmatycznetworzątakżebłonęglejowągranicznązewnętrzną(membranalimitansglialis
externa)napowierzchnimózgowiairdzeniakręgowego,chroniąctkankęnerwowąprzedbezpośrednimzetknięciemzestrukturamiotaczającymi.Podobnawarstwa
granicznawystępujewsiatkówce.Mająrównieżzdolnośćregulowaniazawartościpotasuwkomórkachiuwalnianiaglukozy.
Łatwośćmnożeniasięastrocytówumożliwiawprzypadkupourazowychubytkówmózgowiawypełnienieichprzezkomórkigleju,zapobiegającezapadnięciusię
strukturmózgowia.Równocześnieastrocyty,którewykazująniewielkąruchliwość,wwynikufagocytozyusuwająresztkizniszczonejtkanki.Czasemtazdolność
mnożeniasięglejumożeokazaćsięzgubnadlaorganizmu,stającsiępunktemwyjściadlanowotworów–glejaków(astrocytoma).Wokresiepłodowymastrocyty
mająułatwiaćwędrówkęneuronów.
Wskładtkankiglejowejwchodząrównieżkomórkiglejoweskąpowypustkowe(oligodendrocytus),którespotykasięmiędzyinnymiwistociebiałejwzdłużwłókien
nerwowych,jakokomórkiwytwarzającewokółnichosłonkę(glejmiędzywypustkowy)(ryc.6).Opróczwspółudziałuwwytwarzaniuosłonkimielinowejprzypisujesię
imrównieżrolęwodżywianiukomóreknerwowych,ponieważwistocieszarejtowarzysząonekomórkomnerwowymjakokomórkisatelitarne,którychrolaniejest
jeszczedokładniepoznana.Oligodendrocytymajązdolnośćzwiększanialubzmniejszaniaswojejobjętościwpewnymokreślonymrytmie(pulsacja).
Ryc.6.Tkankaglejowa:1–komórkisatelitarne,2–neuron,3–astrocyty,4–oligo-dendrocyt,5–włosowatenaczyniakrwionośne.
Dotkankiglejowejzalicza,siętakżekomórkimikrogleju(microglia),zwaneteżkomórkamimezogleju(komórkiHortegi[15]),ponieważmająonerozwijaćsięz
mezodermy,wykazujązdolnośćpochłanianiaproduktówrozpadutkankinerwowej(komórki„odgruzowywania”,neurofagi)orazzdolnośćporuszaniasię.Stanowiąone
około10%gleju.
Tkankaglejowapełniwięcprzedewszystkimczynnośćodżywcząiochronną.Przemawiazatymkształtjejkomórek,ichlicznestykizneuronamiinaczyniamioraz
zachowaniesięwprzypadkuuszkodzeńtkankinerwowej.Istniejątakżeprzypuszczeniaoaktywnymudzialeglejuwprzewodzeniuimpulsówbioelektrycznych,ponadto
glejmiałby,wedługniektórychbadaczy,stwarzaćpewnemikrośrodowiskochemiczneuaktywniającekomórkinerwowe.ZnanajestrównieżhipotezaCajala[16],dziś
oznaczeniuhistorycznym,dotyczącaprocesusnu,którymiałbynastępowaćwedługniegownastępstwiezwiększaniaszczelinmiędzykomórkamiglejowymi.
Dotkankiglejowejnależyrównieżzaliczyćkomórkiwyściółki(ependymocytus),wyściełającewszystkieścianykomórmózgowiazwyjątkiemzachyłkulejkakomory
trzeciejiczęścikanałurdzeniakręgowego.Sąonepokrytedrobnymirzęskami,witkamilubrąbkiemszczoteczkowym.Strukturomtymprzypisujesiępewnąrolę
wprzepływiepłynumózgowo-rdzeniowego.Odstronypowierzchnikomórekwyściółki,zwróconejdomózgowia,odchodząodnichcienkiewypustki,sięgającenieraz
ażpodpowierzchnięmózgowialubrdzeniakręgowego.Spełniająonefunkcjępodporową,niezmiernieistotnąuzarodków,uktórychpozostałekomórkiglejunie
osiągnęłyjeszczenależytegostopniadojrzałościczynnościowej.Komórkiwyściółkiwchodząrównieżwskładbariery:płynmózgowo-rdzeniowy–tkankanerwowa.
Komórkiwyściółkicharakteryzująsiętakżeczynnościąwydzielniczą(ependymocrynia).Naichutkaniurozwijająsięnarządyokołokomorowe,tzw.narząd
podspoidłowy,podsklepieniowyiinne[17].
Tanycytysątowyspecjalizowanekomórkiwyściółkizdolnedoprzesuwaniapoprzezswojeaksonywyselekcjonowanychcząsteczekzmózgowia(zpółkul)doświatła
komórbocznychiwkierunkuodwrotnym.Mogąbyćpłaskie,sześcienneicylindryczne(ependymocytiplani,cuboidei,etcylindrici).
Zglejumogąrozwijaćsięnowotwory,zwaneglejakami(glioma).Powstająoneztrzechtypówkomórekglejowych:astrocytów,oligodendrocytówiependymocytów.
PRZESTRZENIEMIĘDZYKOMÓRKOWE
Występowanieprzestrzenimiędzykomórkowych(spatiaintercellularia)wośrodkowymukładzienerwowymjestprzedmiotemlicznychkontrowersji.Byłyokresy,
