Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historykstarożytnościasztukaprzekładu.Namarginesietłumaczenia...
27
jestoczywiścienocalenie”wtłumaczeniumaksimuminformacjihistorycz-
nej.Skądinądpomysł,żenatekst,którypowstałwinnymczasieiinnej
kulturze,trzebapatrzećjakonatekstzeswojejnaturyhistoryczny,bynaj-
mniejniezostałtłumaczomnarzuconyprzezkapryshistoryków.Postulat,
żekażdy,ktoprzekładatakitekst,powinienbyćpotroszehistorykiem,
najlepiejsformułował...tłumacz.WspomnianyjużJanParandowskipisał:
Wiedzatłumaczaniemożepoprzestaćnaznajomościsamegojęzyka,musi
objąćikraj,inaród,jegohistorięiobyczaje,przedewszystkimzaśwejść
wjaknajwiększązażyłośćzautorem,jegocharakterem,jegozainteresowa-
niami,skłonnościami,zatmosferąintelektualnąiuczuciową,wktórejsię
poruszaiktórąsamtworzy.[...]najłatwiejszapowieśćzinnejepokiwyma-
gastudiów.Stroje,przedmiotycodziennegoużytku,środkikomunikacyjne,
zwyczaje-wszelkierealiaminionegoczasumusząbyćdokładniezrozu-
miane,widzianeprzeztłumacza,jeślimaonjeoddaćnależycie.(Paran-
dowski1955:14)
WodniesieniujużkonkretniedoprzekładówliteraturyantycznejKa-
zimierzKumaniecki,równieżznakomitytłumaczliteraturystarożytnej,
aprzytymbadacz,którydobrzerozumiał,jakbardzoprzekładanietek-
stówantycznychmusisięopieraćnaznajomościichkontekstuhistorycz-
negoikulturowego,gotówbyłoszczędzićtłumaczowiażtakichzacho-
dów,aletylkopodwarunkiem,żeznajdzieonsobieodpowiedniąpomoc
zzewnątrz-cowszaknajednowychodzi:
Przekładająctekstyzepoki,którejsiędobrzeniezna,trzebakoniecznieza-
sięgnąćradyhistoryków,jakrównieżiwtedy,gdysiętłumaczytekstzzakre-
suspecjalnościnaukowejnieznanejtłumaczowi,np.tekstastronomiczny,ma-
tematyczny,geograficzny,zhistoriiarchitekturyczymuzyki.(Kumaniecki
1967:579)
Dobregoprzekładutekstuantycznegoniemożnazatemdokonaćza
pomocąsamejznajomościjęzykawypreparowanegozkulturowegokon-
tekstu.Jeżelipowyższazasadastosujesięnawetdofikcjiliterackich,to
tymbardziejnależyjąmiećwpamięcitam,gdziechodzioteksthistorio-
graficzny,którywsposóbznaczniebardziejbezpośredniodzwierciedla
historycznąrzeczywistość.Analizaposzczególnychpassusówisformu-
łowańzŻywotuArystydesaiŻywotuKimonapozwolinamrozpoznać
wpraktyceróżneniebezpieczeństwa,któreczyhająnatłumaczaniepo-
10RefleksjęnatematkonsultacjispecjalistycznejwywołałauKumanieckiegowłasna
pracanadprzekłademOarchitekturzeWitruwiusza.
