Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Litosferawwarunkachantropopresji
–metamorfogeniczne:będąceproduktemmetamorfizmuskał(złożameta-
morficzne)orazzwiązanezmetamorfizmemzłóżjużistniejących(złoża
zmetamorfizowane).
Biorącpoduwagęznaczeniezłóżdlagospodarkiorazichprzeznaczenie,dzie-
limyjena:
–złożasurowcówenergetycznych(węgiel,ropanaftowa,gazziemnyiinne),
–złożasurowcówmetalicznych(rudyżelaza,rudymiedzi,rudycynkuiołowiu
iinne),
–złożasurowcówchemicznych(sólkamienna,solepotasowe,siarka,gipsiinne),
–złożadoprodukcjimateriałówbudowlanychiceramicznych(piaskowce,
wapienie,iły,gliny,piaskiiinne).
Surowcemnaturalnymwystępującymwlitosferzesąteżwody.Zewzględu
naspecyficznycharaktertegobogactwairóżnetypywód(geotermalne,mineralne,
słodkie,słone,radioaktywneiinne)sąonewykorzystywanenaróżnecele.
Procestworzeniasięwiększościzłóżsurowcówmineralnychwlitosferzetrwa
odtysięcydomilionówlat.Większośćbogactwmineralnychuznajesięzanieod-
nawialne.Tylkoniektórezłożasurowcówmineralnychmogąsięodnowić,wokreś-
lonychwarunkachśrodowiska,wciągujednegopokolenia.Przykłademsązłoża
piaskównawiewaneprzezwiatrlubzłożażwirówakumulowaneprzezrzekę.
Bardzodługowiększośćsurowcówmineralnychbyłatraktowanajakotzw.dobra
wolne.Uważano,żesąoneniewyczerpalne,odtwarzająsięiwystępująwnieograni-
czonychilościachwstosunkudopotrzebludzkich.Jednakichilośćwlitosferze
jestfaktycznieograniczona.Odkilkudziesięciulatcorazczęściejdostrzegamy
niedostatekpewnychsurowcówisubstancjimineralnychostrategicznymznaczeniu
dlagospodarkiiżycialudzi.Ogromnypotencjałgospodarczylitosfery,którawarun-
kujeżycieifunkcjonowanieczłowiekanaZiemi,niemożebyćusprawiedliwieniem
traktowaniajejjakoniewyczerpanegoźródłasurowcówmineralnych.Konieczna
jestwięczmianamodeluwykorzystywanialitosferyprzezczłowieka,zrabunkowej
występującejjeszczedziśwwieluobszarachnaświecie,naracjonalną−opartą
naochroniezłóżioptymalnymichwykorzystywaniu,takbysłużyłynietylkonam,
aletakżekolejnympokoleniomludzi.
Antropogenicznezmianywlitosferze
MiejscemstałejegzystencjiczłowiekanaZiemisąlądy.Wzwiązkuztymjest
onnierozerwalniezwiązanyzlitosferą,nietylkowsensiepodstawymaterialnej,
66
