Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Gajda,Antropologiakulturowa-II,Kraków2008
ISBN:978-83-7308-949-5,©byWyższaSzkołaPedagogicznaZNP,Warszawa2008,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2008
2.Istotakulturyobyczajowejijejuwarunkowania
21
ceremonie,rytyprzejściaitd.),świątizwiązanychznimimodeliświętowaniaoraz
wszelakichformludyczno-rekreacyjnychpołączonychzwypoczynkiem,zabawą
izagospodarowaniemczasuwolnego(pozaprodukcyjnego)(1989,s.8-9).
Zawartewtymrozbudowanymzdaniusądyzawierająistotneprawdyokul-
turzeobyczajowej,ujętejwaspekcieaksjologicznymisymbolicznym.Czyjednak
składająsięonenacałąprawdęotejkulturze?Ichoćniemożliwejesttakiepełne
syntetyczneujęciedoprzyjęciaprzezwszystkich,wobecwielościdyscypliniróż-
norodnościteorii,toniezwalnianastozobowiązkupodejmowaniategotypu
usiłowań.Idlategocytowanawyżejdefinicjabudzizastrzeżenia.Chodziojed-
nostronnewyeksponowanieobyczajówiobrzędówzeświętowaniemiformami
ludyczno-rekreacyjnymipozaprodukcyjnymi.Niedasięwprawdziezaprzeczyć,
żekulturabierzepoczątekzzabawyiświętowania(zob.K.Żygulski,1981)iże
człowiektohomoludens,coprzekonującouzasadniłm.in.J.Huizinga,aletrudno
jednocześnieniedostrzec,żeegzystencjaludzkaikulturaskupiająsięgłówniena
problemachcodzienności,czasuprodukcyjnego.Kulturałączysięzezmaganiem
człowiekazsiłaminaturyiprzeciwnościamilosu-zesferąprofanumhomofaber.
Codzienność,bogactwoformpracy-tejtradycyjnej,nazywanejniesłuszniepry-
mitywną,uwarunkowanejkaprysamipogody,itejudoskonalonejosiągnięciami
techniki-pracyinnowacyjnej,twórczej,obfitujewzastaneiwnowe,rodzącesię
zwyczaje,przesądy,obyczaje,wzory,normy,anawetswoisteobrzędyirytuały.
Najkrócejujmując,przeztreść(istotę)kulturyobyczajowejnależyrozumieć
obszernąizróżnicowanąsferęzachowańludzkich(zwyczajów,obyczajów,ob-
rzędów,ceremonii,rytuałów,normiwzorów)związanychzarównozsacrum
(modeleświętowaniaiformyludyczno-rozrywkowe),jakizprofanum(codzien-
ność,praca).Całąsferępotrzebidoznańczłowieka,uwarunkowanychkulturą
materialną,kulturąspołecznąikulturąduchową;preferowanymisystemami
itypamikultury,jakoutrwalonetradycjądziedzictwoprzekazywanenastęp-
nympokoleniom,jakoprocespodlegającyciągłymprzemianom,uwarunkowa-
nymegzystencjąipoziomemkultury,odnoszonejdopełnionychprzezczłowieka
rólspołecznychiwyznawanychnormiwzorów;procespowodującyobumieranie
starejikształtowaniesięnowejobyczajowości.Takrozumianaobyczajowość
jestistotnymskładnikiemcałościowopojmowanejkultury-kulturyglobalnej,
przedewszystkimkulturyspołecznej,anastępniekulturyduchowejikultury
materialnej;kulturyglobalnejwsensieuniwersalnegocharakteru,ponieważma
onamiejscewewszystkichepokachiwcałymobszarzeżyciaczłowieka.
Uwarunkowaniarozwojukulturyobyczajowej,podobniejakrozwójkultury
wogóle,możnarozpatrywaćwkategoriachobiektywnych-jakodziedzictwo
przekazywanezpokolenianapokolenie,orazwkategoriachsubiektywnych
-jakonaszeindywidualnewyposażenie,jakokulturawczłowieku.Wtedyto
wwymienionychwyżejuwarunkowaniachobyczajowości,dotyczącychkate-
goriikultury,preferowanychsystemówiprzynależnościdookreślonegotypu
