Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DrAleksandraSzadok-Bratuń
Istniejenp.złomoralneczyfizycznejakobrakdobramoralnegobądźfizycznego,
alenieistniejezłometafizyczne,takjaknieistniejeniebyt.Nieistniejąceontycznie
złojestzawszeskorelowanezkonkretnąrzeczą,podmiotem,wktórympojawiasię
jakorozpoznanybraknależnegodobra.Takwięczło-niebyt-brakniemająceswej
bytowejnaturyjesttakie,jakiewkonkretnejnaturzesąbraki
44
.
StanisławKowalczyk,utożsamiającswojeUmyśleniewedługwartości”znur-
temneotomizmupersonalistycznego,zaprezentowałtrójczłonowąklasyfikację
wartościzwyodrębnieniemkategoriiUantywartości”
45
.Zastosowanefundamentum
divisioniswynikazprzyjętejprzezniegokoncepcjiwartościrozumianejjakorelacja
zachodzącamiędzypodmiotemaprzedmiotem.Zbudowaniepierwszegoczłonu
podziałunapodstawiekryteriumprzedmiotowegopozwoliłoautorowiwyróżnić
następującerodzajewartościo1)rzeczoweiosobowe,2)przynależnedoświa-
ta(nie)ożywionegoipsychiczno-umysłowego,3)wytworynaturyiczłowieka,
4)bytówsubstancjalnych(samoistnych)iakcydentalnych(przypadłościowych).
Wdrugimczłoniepodziałuwyodrębnionymnapodstawiekryteriumpodmio-
towegozostałyumieszczonetakieotowartościo1)materialno-ekonomiczne,
2)biologiczno-witalne,3)sensytywno-emocjonalneiludyczne,4)poznawczo-in-
telektualnepowiązanezprawdą,5)artystyczno-estetycznepowiązanezpięknem,
6)moralno-obyczajowe,7)religijno-sakralne.Kryteriumformalno-profiloweuży-
tewtrzecimczłoniepodziałudoprowadziłodowyróżnieniawartościocharakte-
rzeo1)pozytywnymiopozycyjnym/antywartości,2)autotelicznymipochodnym,
3)absolutnymirelatywnym,4)idealnymikonkretnym,5)instrumentalno-uty-
litarnymikategoryczno-powinnościowym,6)skończonyminieskończonym,
7)indywidualnymispołecznym,8)izolowanymizintegrowanym,9)racjonalnym
iirracjonalnym,10)trwałymiulotnym.
Bynienarazićsięnazarzutjednostronnościanalizzpowodunadmiernej
koncentracjinadrodzimąrefleksją
46
,zauważyćwypada,żeeuropejskamyślak-
sjologiczna,twórczorecypowanaprzezpolskichfilozofów,znawieleklasyfikacji
wartościprzeprowadzonychpodkątemichprzeciwstawieniaopozytywne–ne-
gatywne.Nauwagęzasługujerozbudowanatypologiawartościpozytywnych
inegatywnychhiszpańskiegofilozofaJoséOrtegiyGassetazakwalifikowanego
donurtufilozofiiżycia.Zaprezentowanazostaławnastępującymczteroklaso-
wymukładzieo1)wartościużyteczneozdolny–niezdolny,tani–drogi,obfitość
44
TwierdzenietoilustrujechoćbytakiprzykładoUZłajestkradzież,aleniedlatego,żepieniądze
sązłe,tylkodlatego,żepojawiłsiębrakrespektowaniaczyjegośprawadoposiadaniawłasnego
majątku.(ł)złojakobrakjestbrakiemwczymś,wjakimśpodmiocie,któryjakobytjestdobry.Zły
jestzłodziej,aletylkojakozłodziej,aniewogólejakoczłowiek”,P
.Jaroszyński,Etyka–dramatżycia
moralnego(wo)Wprowadzenie…,s.519–520.
45
S.Kowalczyk,Człowiekwposzukiwaniuwartości…,s.139–140.
46
Polskamyślaksjologicznadwudziestoleciarozwijałasięwobrębiedwóchszkółfilozoficz-
nychoszkołylwowsko-warszawskiejilubelskiejszkołyfilozoficznej,dwóchkierunkówfilozoficznycho
fenomenologiiimarksizmu,atakżereprezentowalijąmyślicieleniemieszczącysięwtympodziale,
np.LeonChwistek,CzesławZnamierowskiczyHenrykElzenberg.
40
