Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DrAleksandraSzadok-Bratuń
zaproponowanąprzezStefanaSwieżawskiego.Tenznakomitymediewistadzieli
filozofięnadwaokresyoklasycznyzmetafizykąwcentrumbadańfilozoficznych
(odpoczątkumyślifilozoficznejdoXVIw.)inowożytny–skupionynapodmiocie
(odKartezjuszapochwilęobecną).Wkonsekwencjioznaczato,żewpierwszym
okresieproblematykaaksjologicznabyłauprawianawramachetyki,zwłaszczaod
kiedyPlatonwFajdrosieustaliłtriadęwartościoprawdę,dobro,pięknoiprzeciwsta-
wiłimantywartości
51
.Drugiokresnatomiastprzyniósłodwrotność,toetykarozu-
mianajakoteoriawartościmoralnychstałasięczęściąaksjologii.Takwięcfilozofia
wartości,wpisującsięwKartezjańskątradycjęfilozofiipodmiotu,stopniowowy-
pracowujesobiepełnowartościowąpozycjęsamodzielnejdyscyplinyfilozoficznej
mimociągłychsporówojejprzedmiot,aspekt,celimetodę.Odejścieodrealistycz-
nej,Arystotelesowsko-Tomistycznejfilozofiiprzedmiotu,nieznaczy,żemiędzy
klasycznym–etycznoaksjologicznymanowożytnym–aksjologicznoetycznym
filozofowaniemniemapłaszczyznprzekładalnych.Respektującodmienność
płaszczyznyetycznejiaksjologicznej,należyprzyjąćpoglądoichwzajemnymsię
dopełnianiu.
Odpowiedźnadrugiepytaniezawierająanalizyrekonstrukcyjno-referujące
zaprezentowanewtrzecimfragmencieszkicutraktującymosemantycewyrazów
Uwartość”iUantywartość”.SłowaUwartość”iUantywartość”stałysięsłowami-klu-
czamiwinterpretacjiwspółczesnejrzeczywistości.Nietylkofilozofowieodczuwa-
jągłębokąpotrzebęrefleksjinadtymciągleporządkowanymmetaprzedmiotowo
światemwartościiichprzeciwieństw.Prawnicy,socjologowie,psychologowie,
ekonomiści,lekarze,artyści,matematycyicałaplejadaniewymienionychprzed-
stawicieliinnychgrupnaukowo-zawodowychUwierzywpotęgęwartości”
52
.Spe-
cyficznycharaktertejdialektycznejzbitkiwartość–antywartośćpozwalaobficie
rozrastaćsięproblematyceaksjologicznejwszerokorozumianejhumanistyce.Filo-
zofianieuporałasięwpełniznaukąoaksjologii,niewypracowałakorpusuproble-
mówwspólnychdlakażdejteoriiwartościniezależnieodsystemufilozoficznego,
wjakimbywystępowała.Aksjologiedanychnaukszczegółowych(np.aksjologiao
prawa,kultury,polityki,społeczeństwa,wyznania),sięgającpozastanenarzędzia
filozoficzno-metodologiczne,ciągleczekająnaichujaśnienieidoprecyzowanie.
Mimożeaksjologiajestdziedzinąwiedzyliczącąsobieponadstolat,tona-
dalgłównesporytocząsięnaosipojęćwartość–antywartość,którychsensjest
modyfikowanyogólnofilozoficznymizałożeniamiokreślonegonurtu,stanowiska
51
UPrzyrodzonąmająskrzydłasiłę,to,cociężkie,podnosićwgórę,wniebogdziebogówrodzi-
namieszka.Żadneciałoniemawsobietyleboskiegopierwiastka,coskrzydła.Aboskipierwiastek
–topiękno,dobro,rozumiwszystkietympodobnerzeczy.Takimpokarmemsiężywiąizniego
rosnąnajszybciejpióraduszy,aodbezeceństwaizłamarniejąinikną”,Platon,Fajdros,tłum.W
.Wi-
twicki,Warszawa1958,s.72.
52
TerminzaczerpniętyztekstuWierzęwpotęgęwartości.ZWładysławemBartoszewskimrozmawiają
TomaszSójkaiMaciejMałczyński(wo)W
.Bartoszewski,Wartobyćprzyzwoitym.Tekstyosobisteinieoso-
biste,Poznań1990.
42
