Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kontemplacji,anajczęściej-dochwilowegochoćbyzatrzymaniasięioglądu.Dzieła
sztuki-przedewszystkimarchitektury,botadziedzinajestprzedmiotemrozważańwtej
książce-zostałystworzonepoto,bybyćoglądane,podziwiane;przyczymtenaspekt
niestałzazwyczajwopozycjidofunkcjiużytkowej,leczbyłjejrealizacją.Oczywiście,
funkcjiarchitekturyhistorycznej(atakżewspółczesnej)niemożnasprowadzićdowąsko
pojętegoutylitaryzmu.Przykładowo,średniowiecznyzamekzazwyczajmiałnietylko
zabezpieczaćswoichmieszkańcówprzednapadamiwrogówiwpływaminatury,lecz
takżenmówić”-wyrażaćznaczenie,władzęidostojeństwodysponenta.Wprzypadku
budowlisakralnychwyrażaneprzeznieznaczeniasąznaczniebardziejskomplikowane,
gdyżodnosząsięnietylkodoaspektówprawnychipolitycznych(oczywiście,także
istotnych),lecztakże-przedewszystkim-dowielorakichfunkcjiiznaczeńreligij-
nych.Znaczeniate,oczywistedlatwórcówifundatorów,musząbyćpoupływiesetek
latrekonstruowanenadrodzedociekańnaukowych,gdyżżadnezhistorycznychdzieł
sztukinieistniejewwarunkach,wktórychpowstało,wswoimpierwotnymkontekście.
Symbolicznymtegoobrazemmogąbyćchociażbylicznekapliceprzygotyckichkościo-
łachpomorskich-obecniezregułypusteinbezcelowe”
,kiedyśzbudowaneprzecieżdla
wypełnieniaokreślonychfunkcjiiwypełnioneróżnymiprzedmiotami.nBycie”dziełem
sztuki(architektury)niejestjednakstałącechądanegoprzedmiotumaterialnego;ma
raczejcharakterrelacyjny,realizujesięwakciespecyficznejpercepcji.Określonyprzed-
miotmaterialny(wterminologiizaproponowanejprzezRomanaIngardena:npodstawa
bytowadziełasztuki”
1
)możebyćużywanywsposóbabstrahującyodjegowłaściwości
artystycznych(naprzykładantycznewazybywałypoprostunaczyniamiużywanymi
wzupełnieprozaicznysposób).Tensamprzedmiotoglądanyzinnejperspektywy-ze
skupieniemnajegowalorachartystycznych(estetycznych)-nstajesię”dziełemsztuki.
Mówiącprecyzyjniej,jegopotencjalnenbyciedziełemsztuki”aktualizujesięwakcie
estetycznegoodbioru.Średniowiecznyscholastykpowiedziałby,żewówczasnprzechodzi
zpotencjiwakt”
.Jednymzcelówtejksiążkijestzwrócenieuwaginatenaspekt,skłonienie
czytelnikówdotakiegowłaśnieodbiorutychdzieł.
Dziełasztuki(architektury)częstokroćnależąjednocześniedowszystkichtrzech
klasycznychkategoriimateriałówźródłowychwyróżnianychprzezDroysena(Überre-
ste-Cpozostałości’
,Denkmäler-Cpomniki’iQuellen-Cźródła’
2
).Historiasztukijako
dyscyplinahistorycznawyspecjalizowałasięwbadaniuokreślonychkategoriiźródeł-
dawnychbudowli,rzeźb,obrazów-zapomocąwłaściwychsobiemetod,zanaliząfor-
malnąnaczele.Dziełasztukisąprzytymwyjątkowonnośnąinformacyjnie”kategorią
źródeł.Choćzperspektywyteoretycznejmożnastwierdzić,żebadaniemźródełzajmuje
sięźródłoznawstwohistoryczne,wpraktycebadawczejistniejąjednaktradycyjnedy-
scypliny,specjalizacjeiswoistynpodziałpracy”
.Dlahistorykówtoutcourtpodstawo-
1Ingarden1958,t.II,s.96-104,115-125.
2Labuda2010,s.18.
12
