Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ParadygmatekonomiiwujęciuCarlaMengera
głównymwyznacznikiemwartościicenzarównodóbrkonsumpcyjnych,
jakiprodukcyjnych.
Pozostajejednakpytanie,wjakisposóbwyznaczanesącenyposzcze-
gólnychdóbrwyższegorzędu,którebiorąudziałwprodukcjidóbrniższe-
gorzędu(konsumpcyjnych).Dobrawyższegorzędu,czyliżnegorodzaju
dobrakapitałowe,biorąudziałwprodukcjidanegodobrakonsumpcyjnego
wżnychproporcjach.Mogłobysięwydawać,żeniemożliwejestokre-
śleniedokładnegoudziałukażdegoznichwprocesieprodukcji.Menger
jednakitutajzastosowałprawoużytecznościkrańcowej,wskazując,że
poszczególnedobrakonsumpcyjneniebiorąudziałuwprocesieprodukcyj-
nymwścisłychproporcjach(nawzórreakcjichemicznej),alemogązmie-
niaćswójudział.Przykładowo,przyzasiewieziarnamożnaużyćnawozu,
jednakjegobrakspowodujejedynieniższeplony,alenieprzekreśliichcał-
kowicie.Wtensposóbmożnaokreślićwartośćkażdegozelementówdóbr
wyższegorzędudlaprocesuprodukcjidóbrniższegorzęduzastanawiając
się,jakiubytekuczynibrakdanegoelementuwprocesieprodukcji.Men-
gerpodsumowujetonastępująco:
uZakładając,żewszystkiedostępnedobrawyższegorzęduużytesąwnajbar-
dziejoszczędny[ang.economicprzyp.autora]sposób,wartośćkonkretnejilo-
ścidobrawyższegorzędujestrównażnicypomiędzysatysfakcją,któramoże
byćosiągnięta,kiedydysponujemydanąilościądobrawyższegorzędu(którego
wartośćchcemyokreślić),asatysfakcją,jakąuzyskamybeztegodobra”
8
.
TeoriacenMengera
Mengeruważałwyjaśnienieteoriicenprzypomocyprawaużyteczności
krańcowejjakoostatecznykrokdopołączeniaklasycznejteoriikalkula-
cjipieniężnejzogólnymprocesemzaspokajanialudzkichpotrzeb.Jeśli
aktywnymelementemokreślaniacendóbrwszystkichrzędówjest
użytecznośćkrańcowaijeśliprzedsiębiorcyopierająswojekalkulacje
ekonomicznenatychcenach,tomożnadowieść,żecelowedziałanie
podejmowanedlazaspokojenialudzkichpotrzebstanowiostateczną
determinantęalokacjizasobóworazdochodówwgospodarceryn-
kowej
9
.Mengerwychodziodwykazania,żewymianapomiędzydwoma
podmiotami(bądźdowolnąinnąliczbą)zachodzitakdługo,jakdługo(su-
biektywna,postrzeganaprzezdanypodmiot)wartośćposiadaniajakiegoś
przedmiotujestniższaniżpostrzeganawartośćprzedmiotuinnego,posia-
danegoprzezdrugipodmiot,zaśtendrugipodmiotdokonujeswojejoceny
19