Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cosiętyczyprzedewszystkimwłaściwościprzedmiotówzewnętrznych,wystarczyniewiel-
kiejrozwagi,abyprzekonaćsię,żewszystkiewłaściwości,któremożemyimprzypisać,oznaczają
tylkodziałania,którerzeczywywierająbądźnanaszezmysły,bądźnainneprzedmiotyprzyrody.
Barwa,dźwięk,smak,zapach,temperatura,gładkość,spójnośćnależądopierwszejgrupy:oznacza-
jąonerezultatywytworzonewnaszychorganachzmysłowych[...]Wynikaztego,iżwrzeczywi-
stości,wbrewichnazwie,właściwościciałnieoznaczająabsolutnienicwłaściwegokażdemuciału
wsobie,aletylkoprzezstosunekdoinnegoprzedmiotu,włączającturównieżnaszeorganyzmysło-
we[H.Helmholtz,1867,s.580–581].
DlaH.Helmholtzawrażeniezmysłowejestrezultatemwspółdziałaniarzeczy
–przedmiotówpostrzeganiainarząduzmysłowego.Owarelacyjnośći–jakbyśmy
tookreślilijęzykiemnamwspółczesnym–procesualnośćnieprowadzidocałko-
witegoiobiektywnegopoznaniaprzedmiotu,gdyżmiędzypowstałymobrazem
aprzedmiotemniemastosunkupodobieństwa,którewrozumieniuHelm-
holtzajestbezwzględnymwarunkiempełnejobrazowości.Przetowrażeniejest
jedyniesymbo1empostrzeganegoprzedmiotu.Wrażeniabarwniesązatem,
takjakiinnewrażeniazmysłowe(odbiórdźwięków,smaku,zapachu),odzwier-
ciedleniemobiektywnychcechprzedmiotów.Owawspółzależnośćzmysłuicech
przedmiotupowoduje,że„wrażenieczerwienijestnormalnąreakcjąnormal-
nychoczunaświatłoodbiteprzezcynober.Osobnikdotkniętyanerytropsją
zobaczycynoberczarnymlubżółtoszarymciemnym”[zaZ.Cackowski,1962,
s.77].Barwaczerwonajestwłaściwościącynobru,alewewspółdziałaniuzokiem
znakomitejwiększościludzi.Cipozostali,ajestichmniejniż3,0%ogółupopu-
lacji,wykazująsięwadamiodbiorubarwzpowodunieprawidłowościwbudowie
ifunkcjonowaniuoka.
MyślzapoczątkowanaprzezMülleraiHelmholtza,przypisującawłaściwo-
ściomzmysłuwzrokuodbiórjakości,jasnościinasyceniabarw,pozostawaławięc
wopozycjidoteoriifizykalnejI.Newtona.Tamzjawiskorozszczepieniaświatła
ipowstawanianatejdrodze„barwtęczy”byłotraktowanejakozjawiskoobiek-
tywne.Taksamotraktowanabyłabarwawteoriifalowej(H.Hertz).Dopiero
psychofizykaWeberaiFechnerazapobiegłaowemurozdwojeniuiwprowadziła
słynneprawozależnościwrażeńzmysłowychodcharakterubodźca(prawoWe-
bera–Fechnera)[W.Szewczuk,1979,s.209].
Fizjologicznepodstawywidzeniabarw
Budowaifunkcjonowanieokaawidzeniebarwne
JakjużuprzednionapisanoprzyokazjiomawianiaprawaJ.Müllera,narząd
wzrokuiwidzeniebarwnetospecyficznewłaściwości,którewykształciłysięna
drodzeewolucyjnegorozwoju,gdyżświatłojakopodstawowaenergiażyciado-
21
