Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jaśnieje,azjaśniejsząciemnieje.[...]Zjawiskokontrastunastępczego,czylipowidoku,polegana
tym,żepoobejrzeniupłaszczyznybarwnej,anastępnieusunięciujejzpolawidzenianajejmiejscu
pojawiasiępłaszczyznabarwnakontrastującaztamtą[W.Szewczuk,1976,s.106–107].
Omawianezjawiskawystępująwodniesieniudoświatłasłonecznegoiprzed-
miotówwotoczeniu,wtymtakżemajązwiązekzoddziaływaniemwieludzieł
sztuki,architektury,rzeźbypolichromowanej,malarstwaiprzedmiotówsztuki
użytkowej.Wprzypadkumalarstwaproblemjestbardziejskomplikowany,głów-
niewodniesieniudodziełbudowanychpoprzez„rozbiciebarw”iwzbogaconą
fakturępowierzchniobrazu.
Zjawiskoadaptacjinabarwy
Adaptacja–wnajszerszymznaczeniu–przystosowanie,doprowadzeniedo
takichzmianworganizmieczłowiekajakocałościlubjakiejśjegoczęści,które
umożliwiająmuoptymalnefunkcjonowanie.Adaptacjadoświatłalubciemności
(jegozwiększonejlubzmniejszonejilości)jestdoświadczanaprzezludzibardzo
często,anastępujepoprzezzmianywielkościźrenicyokaizmianywświatło-
czułychkomórkachsiatkówki.Szybkośćadaptacjidonaglezmieniającychsię
warunkówoświetlenia(oślepienie,ciemność)jestzróżnicowanaizależyodróż-
nicindywidualnychcałegoaparatupercepcyjnegodanegoosobnika.Adaptacja
dostaledziałającychbodźcówbarwnychpoleganazmniejszaniusięwrażliwości
natebodźcewwynikuhamowaniaochronnego,zmęczenia,atakżenautracie
(wświadomości)różnicmiędzystanempierwotnymawtórnym.Adaptacjawzro-
kowa,awtymbarwna,przebiegawczasie.Ustaleniejejwartościwposzcze-
gólnychodcinkachczasudajetakzwanąkrzywąadaptacji[WSzewczuk,1979,
s.8–9].Zjawiskoadaptacji,wtymtakżebarwnej,następujezatemwwynikunie-
ustannegodostosowywaniasięorganizmuwceluprzywróceniazaburzonejrów-
nowagi.
Todopasowywaniesięjestprocesembezustannejwymianymiędzyorganizmemijegośrodo-
wiskiem,bezustannegoprzekształcaniaotoczeniaidopasowywaniagodostrukturypodmiotu(asy-
milacja)iprzekształcaniawłasnejstrukturyodpowiedniodowymagańotoczenia(akomodacja).Te
dwasposobyoddziaływaniałącząsięzesobą,abyutrzymaćstanstaleodbudowywanejrównowagi,
jakąjestadaptacja[N.Sillamy,1994,s.9].
Adaptacjadobarwy,anajczęściejdozestawubarwwewnętrzu,ulicylub
wdzielemalarstwabądźsztukiużytkowej,przejawiasięwobniżeniuwrażliwo-
ściokanaokreślonebodźcebarwnewskutekichdługotrwałegodziałania.Innym
sposobemwyjaśnieniajestpowstawanie„obrazunastępczego”wwynikupowsta-
waniawprocesiefotochemicznymokreślonegośladu,atakżeoddziaływaniare-
28
