Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Heringodróżniałjakośćjasnościodjakościbarwy,alewyodrębniałsześćelementarnychform,
amianowicie:(a)bieliczerń(barwypozbawionetonu)i(b)błękit,barważółta,zieleń,czerwień
(barwymającejakiśton).Barwę„tonową”,mówiHering,możnauważaćzazłożonązczterech
podstawowychskładników,dwóch„tonowych”idwóchbeztonowych(czerńibiel).[...]Wkaż-
dejbarwieczerwonożółtej–np.barwiepomarańczowej–powinniśmyzatemwyróżnićtrzyjasne,
czysteskładniki(czerwień,barwężółtąibiel)ijedenciemny(czerń);alewkażdejbarwiezielo-
noniebieskiej–trzyciemne(zieleń,błękit,czerń)ijedenjasny.Wtensposóbotrzymujemyteorię
„czterechbarw”,sugerowanąprzezzałożeniefizjologiczne,żeistniejączterysubstancje,które–
każdaoddzielnie–podlegająprocesomkonstrukcyjnymlubdestrukcyjnym(anabolicznym,katabo-
licznym),wywoływanymprzezbodźce[G.S.Brett,1969,s.572–573;patrztakże:A.Grabowska,
W.Budohoska,1992,s.29–35].
TrzeciąteorięstworzyłaLadd-Franklin,psycholog,podwpływembadańnad
ślepotąbarw,wyjaśniającjejpierwotnągenezęteoriąewolucji.Przyjęłaonaza-
łożenie,żeachromatopsjabyłanajbardziejprymitywnąformąwidzenia,poniej
pojawiłysiębarważółtainiebieska(coodpowiadaślepocienabarwęczerwoną
izieloną),wobectegoosobaślepanabarwęczerwonąizielonąjestcofniętaoje-
denkrok;ślepotanabarwęniebieskąiżółtąwymagałabydrugiegoregresywnego
krokuiwówczasjużtylkojedenkrokdzielijąodcałkowitejślepotynabarwy
[E.R.Hilgard,1972,s.344;A.Grabowska,W.Budohoska,1992].
Takwięcanidwiepierwszeteorie,pozostającedosiebiewopozycji,chociaż
uzupełniającesątakżewpewnymstopniu,aniteoriaewolucyjnegokształtowania
sięwidzeniabarwnegoniewyjaśniająmechanizmówpercepcjibarwwzadowa-
lającysposób.Mająonepostaćteoriicząstkowych–peryferyjnych.Nasystemo-
weujęciepsychofizjologicznychpodstawwidzeniabarwprzyjdzienamjeszcze
poczekać,tymbardziejżepsychologiaIIpołowyXXwiekuzajęłasięproble-
matykąfunkcji„wyżejzorganizowanych”,takichjakmyślenie,emocjonalność,
lubwłaściwościamiosobowościowymiispołecznymiaspektamizachowaniasię
ludzi.Naszczęściewinteresującymnasobszarzeznalazłysiętakżezagadnienia
oddziaływaniabarwnapsychikę,projekcyjneznaczeniebarwwdiagnozowa-
niuosobowości,atakżeproblemyekspresjipoprzezbarwy[D.Campbell,1995,
s.86–89].
Mimoniedostatkufizycznychifizjologicznychteoriiwyjaśniającychwidze-
niebarwneprzyokazjibadańeksperymentalnych,głównieocharakterzefizjolo-
gicznym,zbadanoiopisanowszystkiepodstawowepsychofizjologiczneprawa
działalnościreceptorów:adaptację,kontrast,widzenienastępczeorazwzajemne
oddziaływaniebarw–relacjebarwne,agłówniezjawiskowspomnianewyżej,tj.
ślepotębarwną.
Obrazynastępczeikontrastbarw
Omówionewyżejteoriewidzeniabarwstałysięinspiracjąwielupróbeks-
perymentalnychiwytworzeniamodelifunkcjonowaniazjawiskbarwnych.Przy
26
