Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
CzęśćI.Międzynarodowyanarchizm
Zarysowanąwtensposóbróżnicęmiędzypozytywnąinegatywnąkoncep-
cjąwolnościwobrębieliberalizmuwartorozważaćwkontekścieróżnicymię-
dzyczynnikamizewnętrznymiiwewnętrznymidziałającyminadanypodmiot8.
Podczasgdyteoretykówwolnościnegatywnejinteresujegłówniestopień,wja-
kimpojedynczeosobyczygrupydoświadczająingerencjizestronyzewnętrz-
nychorganów(libertarianie),teoretycywolnościpozytywnejpoświęcająwię-
cejuwagiczynnikomwewnętrznym,mającymwpływnazakressamodzielności
działańpojedynczychosóblubgrup.Zewzględunajejwidocznywymiarpoli-
tycznywolnośćpozytywnączęstopostrzeganojakoprojektmożliwydoreali-
zacjiwyłącznienadrodzewspólnotowej.Byćmożenajbardziejjednoznacznym
przykłademtakiegoujęciajestteoriawolnościJanaJakubaRousseau.Według
niegojednostkizyskująwolnośćpoprzezudziałwprocesie,podczasktórego
wspólnota,doktórejprzynależydanajednostka,egzekwujekontrolęspołecz-
nązgodniez„woląpowszechną”.Społeczeństwodemokratycznejestzatem
społeczeństwemwolnym,ponieważjestsuwerenne,natomiastczłonektakiego
społeczeństwajestwolnyotyle,oileuczestniczywprocesiedemokratycznych
przemianspołecznych9.
Pojęciewolnościnegatywnejwramachtegonurtumyślowegobudowane
jestnapodstawieprzekonania,żekoniecznesązabezpieczeniaprzedzagro-
żeniamizestronyautorytaryzmu.Promowaniewolnościnegatywnejoznacza
promowanieistnieniasferydziałań,wktórejjednostkajestsuwerenna,może
sięrozwijaćorazdążyćdorealizacjiwłasnychprojektówpodwarunkiemsza-
nowaniasferwolnościinnychosób.Wtymmiejscumożnapostawićpytanie,
czywobszarzerelacjimiędzynarodowychtakierozumieniewolnościjestprzez
minimalistówimaksymalistówkontekstualizowanewpodobnysposób.Minima-
liścijakozwolennicynegatywnejkoncepcjiwolnościuwzględniajązazwyczajje-
dynieprzeszkodyzewnętrznewzględempodmiotu.Należyjednakzauważyć,że
termin„zewnętrzny”jestwtymkontekścieniejednoznaczny,jakożemożesię
onodnosićzarównodolokalizacjiprzyczynprzeszkody,jakidolokalizacjisamej
przeszkody.Dlamaksymalistówjakozwolennikówpozytywnejkoncepcjiwolno-
ściważnenatomiastbędązarównoprzeszkodyzewnętrzne,jakiwewnętrzne.
Przeszkodyuznawaneza„wewnętrzne”zewzględunaich„lokalizację”obejmu-
jązazwyczajtakiezjawiskapsychologiczne,jak:nieracjonalnepragnienia,fałszy-
wepreferencje,anawetfobie10.
8I.Berlin,Czteryesejeowolności,tłum.D.Grinberg,D.Lachowska,J.Łoziński,ZyskaiS-ka,
Warszawa2000.
9J.J.Rousseau,Umowaspołeczna,tłum.A.Peretiakowicz,PWN,Warszawa1966.
10Maksymaliściakcentująwtensposóbstanowiskogłoszące,żewolnośćniewiążesięjedynie
zbrakiempewnegorodzajurelacjispołecznych,alenp.zistnieniemzdolności,któreAmartya
