Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
TeresaŚwięćkowska
stronybibliotek–sprzedażpakietowąsubskrypcjitzw.HBigDeal”
,przekonując
biblioteki,żezatęsamącenęmożnakupićwięcejtytułówwpakiecie.Okazało
siętojednakrozwiązaniemdogodnymbardziejdlawydawcówniżbibliotek,
którewsystemiepakietowymstraciłymożliwościwłasnegodoboruliteratury
iabymiećdostępdopożądanychtytułów,musząpłacićrównieżzate,których
wrzeczywistościniepotrzebują.
Zograniczeniadostępudoczasopismnaukowychniezadowolenibylirównież
naukowcy.Niektórzybadaczezezdziwieniemodkrywali,żeichkoledzyniemają
dostępudoichnajnowszychartykułów,aonisaminiemająjużprawadodys-
ponowaniawłasnymitekstami,gdyżwstandardowychumowachwydawnictwa
przejmowaływszystkieprawamajątkowedoartykułów.
IdeaOpenAccessopierasięnakilkuzałożeniach.Jejpropagatorzyprzyjmują,
żepodstawąrozwojunaukijestotwartość.Skorotechnologiaumożliwiaszybki
inieograniczonydostępdowynikówbadańnaukowych,należyjąwykorzystać
wduchupodstawowychzałożeńnaukiidążyćdotransformacjimodelupubli-
kowanianaukowegonacałkowicieotwarty.Publikowanienaukoweopartena
modelusubskrypcyjnymnietylkoograniczaiopóźnia2dostępdonajnowszych
wynikówbadań,alejestteżnieopłacalne.Naukowcyprowadząbadaniazapienią-
dzepubliczne.Chcącopublikowaćwynikitychbadańwznanychirenomowanych
czasopismach,zazwyczajmusząprzekazaćprawaautorskiewydawnictwom,do
którychnależączasopisma,pozbawiającsięwtensposóbmożliwościudostęp-
nieniatekstównawetswoimkolegom.Dostęptakijestmożliwypowykupieniu
subskrypcjilubinnejformydostępu.Głównyminabywcamisubskrypcjisąbiblio-
tekinaukowe,któreśrodkinazakupotrzymująrównieżzfunduszypublicznych.
środkipublicznesąwięcwydawanedwarazy:nafinansowaniebadańinazakup
publikacji,którepowstająwwynikutychbadań.Wysokie,sięgającenawetponad
36%zyskiwydawnictwkomercyjnychpochodzązatemzfunduszypublicznych
nanaukę,amogłybybyćprzeznaczonenainnecele,jakchociażbywprowadzenie
dostępuotwartegodlawszystkich.3WprowadzenieOAzapewniłobydostępdo
wynikównaukiwszystkim,którzysięnaniąskładająwsystemiepowszechnych
podatków.Jestwielegrupspołecznychzainteresowanychwynikaminauki:dzien-
nikarze,przedsiębiorcy,pacjenci,pasjonaci,niezależnikonsultancizróżnych
2
Wedługwielubadaczyproceswydawniczyodmomentunapisaniaartykułudomomentu,
kiedytrafiaondoczytelnikówzapośrednictwemsubskrypcji,jestzbytdługi.Niektóreczasopisma
sąoferowanewpakietachsubskrypcyjnychzopóźnieniemrocznymlubpółrocznym.
3
Takizyskw2010rokuosiągnęłowydawnictwoElsevir.Zob.Scientificpublishing.Teprice
ofinformation,uTeEconomist”[online]:http://www.economist.com/node/2154597[dostęp:
20.10.2012].
Zob.również:H.Morrison,Chaptertwo:Scholarlycommunicationincrisis.Freedomforscho-
larshipintheinternetage.PhDDissertation(inprogress)[online]:http://pages.cmns.sfu.ca/heather-
-morrison/chapter-two-scholarly-communication-in-crisis[dostęp:22.10.12].
