Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ModeleOpenAccessiichrealizacjawPolsce
13
dziedzin.Jeśliwięcmożliwościtechnicznepozwalająnaotwarciedlanichzaso-
bów,toniezwłocznienależytozrobić.
Argumentacjatakadotarłajużdowieluinstytucjinaświecie,zajmujących
sięstanowieniempolitykinaukowej.Wprowadziłyonezaleceniaiobowiązki,
abywynikibadańfinansowanychzpieniędzypublicznychbyłypublikowanelub
republikowanewtrybieotwartegodostępu.4
PrzezponaddwiedekadyrozwojuruchuiideiOAliczbazwolennikówotwar-
tegopublikowaniaznaczącowzrosła.NaświecieOAwspieranyjestprzezzarzą-
dzeniainstytucjinaukowychiorganówadministracji,atakżeliczneprogramy
finansowanianauki,zarównokrajowe,jakimiędzynarodowe.WmiaręjakOA
zyskiwałwięcejzwolennikówwśródbadaczyiinstytucjiodpowiedzialnychza
politykęnaukowąifinansowanie,inicjatywyotwartegopublikowaniapodjęłyrów-
nieżwydawnictwakomercyjne.WzwiązkuztymterminHOpenAccess”zyskał
noweznaczenie.Dlatych,którymbliskiesąideezałożycielskieruchu,oznacza
onwolny,natychmiastowy,stałydostęponlinedorecenzowanychartykułów
naukowych.5InnizaOpenAccessuważająrównieżtakzwanydostępopóźniony,
uwzględniającypółroczneczynawetroczneembargowydawców.
WśródbardzoróżnorodnejobecniegrupyzwolennikówOAtrwajądyskusje
ispory,wktórymkierunkunależyrozwijaćotwartepublikowanienaukowe.Kie-
runkirozbieżnościwyznaczakilkaważnychpytań,którepojawiająsięwodnie-
sieniudopublikowaniawmodeluotwartegodostępu.Jednymznichjestkwestia,
naileotwartyjestOA,toznaczy,najakiesposobyiformykorzystaniaztreści
pozwala.StevanHarnardrozróżniaOAgratisiOAlibre.Pierwszyoznacza
otwartydostęptylkodotreści,drugizaśdopuszczarównieżpewnemożliwości
dalszegowykorzystania,zdefiniowanewlicencjachCreativeCommons,czyli
np.republikowaniezuwzględnieniemkomercyjnegolubniekomercyjnego
wykorzystania.6
4
PolitykęwymagającąpublikowaniawOAprzyjęłowielefundacjifinansującychnaukę.Nie-
któreznichsąobowiązkowe,np.politykaWellcomeTrust,inneraczejzachęcajądoOApoprzez
dofinansowaniepublikowaniawczasopismachirepozytoriachOA,np.EuropejskaOrganizacja
BadańJądrowych(CERN)czyNiemieckaWspólnotaBadawcza(DFG).WedługkataloguRegistry
ofOpenAccessRepositoriesMandatoryArchivingPoliciesdo2012r.politykiwróżnychzakresach
zobowiązująceizachęcającedopublikowaniawOAprzyjęłoponad250instytucji.Niektórekraje
jaknp.USAprzyjęłyustawyogólnokrajowe.11marca2009r.prezydentUSABarackObamapod-
pisałustawęuConsolidatedAppropriationsAct”dotyczącypolitykiOAdlaNarodowegoInstytutu
Zdrowia(NationalInstitutesofHealth–NIH),zgodniezktórąwszystkiewynikibadańpracowni-
kówtegoinstytutufinansowanezpieniędzypublicznychmusząbyćudostępnianeelektronicznie
warchiwumNarodowejBibliotekiMedycznej–PubMedCentral(PMC)wokresieniepóźniejszym
niż12miesięcyodmomentupublikacji.
5
S.Harnad,OpenAccess:Green,Gold,Gratis,Libre,North,SouthHowToGetTere.TeFifth
BelgradeInternationalOpenAccessConference2012(5BOAC)[online]:http://boac.ceon.rs/public/
site/Harnad.pdf[dostęp:22.10.2012].
6
Tamże.
