Bioanalityka. Tom. I

Irena Staneczko-Baranowska, Bogusław Buszewski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21287-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

467

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Bioanalityka. Tom. I. Red. Staneczko-Baranowska, Irena; Buszewski, Bogusław . : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, 467 s. ISBN 978-83-01-21287-2

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Staneczko-Baranowska, I.

A2 Buszewski, B.

T1 Bioanalityka. Tom. I

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

YR 2020

SN 978-83-01-21287-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 227116, author = "", editor = "Staneczko-Baranowska, Irena and Buszewski, Bogusław", title = "Bioanalityka. Tom. I", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-01-21287-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Staneczko-Baranowska, Irena

ED - Buszewski, Bogusław

TI - Bioanalityka. Tom. I

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-01-21287-2

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Staneczko-Baranowska, Irena; Buszewski, Bogusław. Bioanalityka. Tom. I [baza danych online] : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/bioanalityka-tom-i-irena-staneczko-baranowska-227116.

Bioanalityka, to interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, która stanowi szybko rozwijający się obecnie dział chemii analitycznej. Bioanaliza zaczyna odgrywać kluczową rolę w szybko rozwijających się dziedzinach współczesnej bionauki w ramach genomiki,...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21287-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

467

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz podstawowych skrótów20
Bioanaliza jako źródło informacji dla diagnostyki, terapii medycznej i dla celów sądowych22
Część I22
1. Bioanalityka w transformacji in vitro i in vivo związków biologicznie aktywnych dla potrzeb diagnostyki biomedycznej 24
1.1. Wprowadzenie24
1.2. Metabolizm związków biologicznie aktywnych24
1.3. Terapeutyczne monitorowanie leków25
1.4. Metody analityczne w oznaczaniu i identyfikacji leków w próbkach biologicznych27
1.5. Dwuwymiarowa chromatografia cieczowa w analizie leków29
1.6. Zastosowanie elektrochemii oraz spektrometrii mas w naukach „-omicznych”34
1.7. Biologiczne systemy in vitro do badaniametabolizmu leków38
1.8. Podsumowanie39
Piśmiennictwo40
Podziękowanie40
2. Badania proteomiczne w diagnostyce chorób neurodegeneracyjnych 44
2.1. Wprowadzenie44
2.2. Podstawy biologiczne chorób neurodegeneracyjnych44
2.3. Spektrometria mas (MS) w analizie proteomicznej46
2.3.1. Strategie w identyfikacji białek46
2.4. Zastosowanie analizy proteomicznej w badaniach nad schorzeniami neurodegeneracyjnymi50
Piśmiennictwo51
2.5. Podsumowanie51
3. Bioanalityka medyczna – techniki separacyjne w diagnostyce medycznej chorób neurologicznych i zaburzeń na wybranych przykładach 54
3.1. Wprowadzenie54
3.2. Potencjał bioanalityki medycznej55
3.3. Klasyfikacja technik bioanalitycznych56
3.3.1. Techniki separacyjne w diagnostyce medycznej chorób neurologicznych i zaburzeń na wybranych przykładach57
Piśmiennictwo61
3.4. Podsumowanie61
4. Oznaczanie substancji endogennych w matrycach biologicznych 64
4.1. Wprowadzenie64
4.2. Krew65
4.3. Mocz66
4.4. Tkanki69
4.5. Ślina71
4.6. Wydychane powietrze72
4.7. Niekonwencjonalne matryce biologiczne w badaniach bioanalitycznych73
Piśmiennictwo75
4.8. Podsumowanie75
5. Analityka oligonukleotydów antysensownych 78
5.1. Wprowadzenie78
5.2. Oligonukleotydy antysensowne78
5.3. Przygotowanie próbek oligonukleotydów antysensownych do analiz chromatograficznych79
5.3.1. Strącanie białek79
5.3.2. Rozkład enzymatyczny79
5.3.3. LLE80
5.3.4. SPE80
5.3.5. Hybrydyzacja81
5.4. Analiza chromatograficzna oligonukleotydów antysensownych82
5.4.1. IP RP HPLC82
5.4.2. IEC84
5.4.3. HILIC84
5.4.4. SEC85
5.5. Oznaczanie oligonukleotydów antysensownych86
Piśmiennictwo90
Podziękowanie90
5.6. Podsumowanie90
6. Analityczna ocena metabolizmu fosfolipidów w warunkach fizjologii i patologii94
6.1. Wprowadzenie94
6.2. Ocena lipidomu jako źródła informacji o fizjologii lub patofizjologii komórki i organizmu94
6.3. Metabolizm fosfolipidów94
6.4. Przygotowanie materiału biologicznego do analizy fosfolipidów i ich metabolitów96
6.5. Podejście analityczne do oceny profilu fosfolipidowego w ujęciu klasycznym i wielkoskalowym98
6.6. Oznaczanie kwasów tłuszczowych (fosfolipidowych i wolnych)100
6.7. Ocena procesu peroksydacji fosfolipidów103
6.8. Ocena metabolizmu fosfolipidów zachodzącego z udziałem enzymów105
6.8.1. Endokanabinoidy105
6.8.2. Eikozanoidy107
Piśmiennictwo109
6.9. Podsumowanie109
7. Lipidomika – strategie analityczne i zastosowania 112
7.1. Wprowadzenie112
7.2. Lipidomika113
7.2.1. Lipidy – struktura chemiczna113
7.2.2. Techniki oznaczeń końcowych wykorzystywane w lipidomice115
7.2.3. Techniki przygotowania próbki w lipidomice118
7.2.4. Strategie analityczne w lipidomice na podstawie spektrometrii mas119
7.2.5. Lipidomika niecelowana – analiza danych120
7.3. Lipidomika – zastosowania123
7.3.1. Lipidomika gronkowca złocistego Staphylococcus aureus123
7.3.2. Lipidomika mleka kobiecego128
Piśmiennictwo129
7.4. Podsumowanie129
8. Lipidomika w otyłości olbrzymiej 134
8.1. Wprowadzenie134
8.2. Otyłość olbrzymia – paradoks rozwoju cywilizacyjnego134
8.3. Lipidy – obszar potencjalnych badań związków bioaktywnych135
8.3. Ocena zmian profilu kwasów tłuszczowych w surowicy i tkance tłuszczowej u pacjentów z otyłością olbrzymią138
8.4. Identyfikacja nieznanych lub mało poznanych grup kwasów tłuszczowych – ich rola w patogenezie otyłości olbrzymiej142
Piśmiennictwo147
Podziękowanie147
8.5. Podsumowanie147
9. Oznaczanie zasadowych leków psychotropowych w płynach biologicznych i tkankach metodą RP-HPLC 150
9.1. Wprowadzenie150
9.2. Przygotowanie próbek152
9.2.1. Wirowanie152
9.2.2. Wytrącanie białka152
9.2.3. Ekstrakcja ciecz–ciecz153
9.2.4. Dyspersyjna mikroekstrakcja ciecz–ciecz154
9.2.5. Ekstrakcja ciało stałe–ciecz155
9.2.6. Ekstrakcja do fazy stałej156
9.2.7. Mikroekstrakcja157
9.2.8. Ekstrakcja wspomagana mikrofalami157
9.3. RP-HPLC158
9.2.9. QuEChERS158
9.3.1. Fazy ruchome zawierające wodę i modyfikator organiczny158
9.3.2. Fazy ruchome zawierające dodatek soli158
9.3.3. Fazy ruchome o niskich wartościach pH158
9.3.4. Fazy ruchome o odczynie zasadowym162
9.3.5. Fazy ruchome z dodatkiem blokerów grup silanolowych162
9.3.6. Fazy stacjonarne162
Piśmiennictwo164
9.4. Podsumowanie164
9.3.7. Rozdzielanie enancjomerów leków psychotropowych164
10. Badania substancji psychoaktywnych stosowanych w dopingu: metody przesiewowe i potwierdzeniowe168
10.1. Wprowadzenie168
10.2. Procedury przesiewowe (ITP)170
10.2.1. Substancje nieprogowe170
10.3. Procedury potwierdzeniowe (CPs)171
10.2.2. Substancje progowe171
10.3.1. Substancje nieprogowe – jakościowe procedury potwierdzeniowe171
10.4. Badania substancji psychoaktywnych172
10.3.2. Substancje progowe – ilościowe procedury potwierdzeniowe172
10.4.1. Metody przesiewowe (ITP) dla substancji psychoaktywnych172
10.4.2. Metody potwierdzeniowe (CPs) dla substancji psychoaktywnych173
10.4.3. Pochodne fenyloetyloaminy – modyfikacje174
10.4.4. Kokaina – interpretacja i czas176
10.4.5. Morfina i inne środki opioidowe – złożoność metabolizmu178
10.4.6. Δ9-tetrahydrokanabinol (THC) i syntetyczne kanabinoidy180
10.5. Podsumowanie181
10.4.7. Kilka słów o efedrynach – biotransformacja181
Piśmiennictwo182
11. Techniki separacyjne w analizie materiału biologicznego na zawartość wybranych związków siarki184
11.1. Wprowadzenie184
11.2. Rola w organizmie184
11.2.1. Niskocząsteczkowe tiole184
11.2.2. Tiolakton homocysteiny i jego metabolity185
11.2.3. Albumina i koenzym A186
11.3. Problemy towarzyszące oznaczaniu związków siarki187
11.2.4. Tiosiarczany, siarkowodór i produkty jego przemiany187
11.3.1. Najczęściej analizowany materiał biologiczny187
11.3.2. Pobieranie i przechowywanie próbek188
11.3.3. Przygotowanie próbki do analizy189
11.4. Zastosowanie technik separacyjnych do oznaczania wybranych związków siarki195
11.4.1. Chromatografia cieczowa196
11.4.2. Elektroforeza kapilarna197
11.4.3. Chromatografia gazowa198
Piśmiennictwo199
11.5. Podsumowanie199
12. Zastosowanie chromatografii planarnej w analizie farmaceutycznej i klinicznej 202
12.1. Wprowadzenie202
12.2. Monitorowanie leków203
12.3. Wyznaczanie parametrów farmakokinetycznych205
12.4. Analiza szlaków metabolicznych206
12.5. Badania przesiewowe w ramach analizy toksykologicznej206
12.6. Badania czystości enancjomerów209
12.7. Chromatografia planarna w toksykologii sądowej212
Piśmiennictwo214
12.8. Podsumowanie214
13. Lotne związki organiczne wytwarzane w matrycach biologicznych 218
13.1. Wprowadzenie218
13.2. Lotne związki organiczne wydzielane przez bakterie219
13.2.1. Węglowodory220
13.2.2. Ketony220
13.2.3. Aldehydy220
13.2.4. Estry220
13.2.5. Związki zawierające azot220
13.2.6. Związki siarki221
13.2.7. Kwasy organiczne221
13.2.8. Alkohole, fenole i związki aromatyczne221
13.2.9. Związki nieorganiczne222
13.3. LZO jako potencjalne markery chorób224
13.3.1. Próbki kału224
13.3.2. Próbki moczu224
13.3.3. Zainfekowane tkanki224
13.3.4. Ślina jako matryca w badaniach LZO225
13.3.5. Potencjalne biomarkery w ślinie225
13.4. Wydychane powietrze226
Podziękowanie227
13.5. Podsumowanie227
Piśmiennictwo228
14. Mleko ludzkie a ksenobiotyki232
14.1. Wprowadzenie232
14.2. Mleko ludzkie232
14.3. Zanieczyszczenia środowiskowe233
14.3.1. Zanieczyszczenia organiczne234
14.3.2. Metale ciężkie237
14.3.3. Farmaceutyki237
14.3.4. Mikotoksyny239
14.4. Oznaczanie ksenobiotyków w mleku240
14.5. Podsumowanie240
Piśmiennictwo241
15. Wybrane metody instrumentalne w datowaniu plam krwawych dla celów sądowych 244
15.1. Wprowadzenie244
15.2. Procesy fizykochemiczne towarzyszące degradacji plam krwawych246
15.3. Metody spektroskopowe wykorzystywane w datowaniu plam krwawych247
15.3.1. Analiza barwy i spektroskopia UV-Vis248
15.3.2. Pomiary czasów życia fluorescencji251
15.3.3. Spektroskopia wibracyjna252
15.4. Redefiniując problem czasu – zmodyfikowana metodyka datowania względnego255
15.4.1. Czynniki wpływające na mechanizmy starzeniowe krwi255
15.4.2. Datowanie śladów krwawych jako problem porównawczy – nowe ujęcie datowania względnego256
Piśmiennictwo257
15.5. Podsumowanie257
16. Badania materiału pochodzenia biologicznego metodami spektrometrii wibracyjnej 260
16.1. Wprowadzenie260
16.2. Mikrospektroskopia ramanowska w badaniach komórek i tkanek organizmu żywego260
16.2.1. Mikrospektroskopia ramanowska w badaniach komórek organizmu ludzkiego260
16.2.2. Dwuwymiarowa analiza korelacyjna w badaniach komórek organizmu ludzkiego262
16.2.3. Analiza patologicznych erytrocytów w zakażeniu pasożytniczym i bakteryjnym263
16.2.4. Mikrospektroskopia ramanowska w badaniach zdrowej tkanki mózgowej264
16.2.5. Mikrospektroskopia ramanowska w badaniach epileptycznej tkanki mózgowej264
16.3. Badania papieru piśmiennego dla celów kryminalistycznych265
16.3.1. Starzenie się papieru266
16.3.2. Metody spektrometryczne badania papieru267
16.3.3. Różnicowanie próbek papieru na podstawie stanu ich zachowania – badania modelowe268
16.4. Podsumowanie271
Piśmiennictwo272
17. Analiza włosów i jej możliwe zastosowania274
17.1. Wprowadzenie274
17.2. Budowa włosa275
17.3. Cykl życia włosa276
17.4. Analiza pierwiastkowa włosów jako alternatywa w stosunku do badania krwi i moczu276
17.5. Przygotowanie próbek włosów przed etapem analizy pierwiastkowej278
17.6. Różne aspekty wykorzystania włosów ludzkich280
Piśmiennictwo291
17.7. Podsumowanie291
18. Bioobrazowanie pierwiastków w tkankach klinicznych techniką LA-ICPMS 294
18.1. Wprowadzenie294
18.2. Aspekty techniczne analizy próbek klinicznych295
18.3. Kalibracja w metodzie LA-ICPMS295
18.4. Bioobrazowanie pierwiastków w próbkach klinicznych296
18.4.1. Badanie błony śluzowej jamy ustnej po implantacji zęba296
18.4.2. Badanie naczyń krwionośnych pobranych od chorych na miażdżycę299
18.4.3. Badanie migracji pierwiastków z wypełnień stomatologicznych do tkanek twardych zębów: szkliwo i zębina301
Piśmiennictwo304
18.5. Podsumowanie304
19. Oznaczanie w materiale biologicznym produktów przemian metabolicznych wybranych mutagennych i kancerogennych związków organicznych powstających w termicznie przetwarzanej żywności 308
19.1. Wprowadzenie308
19.2. Heterocykliczne aminy aromatyczne (HAA)308
19.2.1. Aktywność mutagenna i kancerogenna heterocyklicznych amin aromatycznych309
19.2.2. Narażenie człowieka na HAA309
19.2.3. Oznaczanie HAA, ich metabolitów i adduktów w materiale biologicznym310
19.3. Akrylamid (AA)314
19.3.1. Aktywność biologiczna akrylamidu315
19.3.2. Oznaczanie AA i produktów jego przemian metabolicznych w materiale biologicznym315
19.4. Podsumowanie316
Piśmiennictwo317
Część II 320
Surowce naturalne jako źródło substancji biologicznie aktywnych320
20. Wybrane rośliny lecznicze jako źródło związków biologicznie aktywnych322
20.1. Wprowadzenie322
20.2. Materiał roślinny jako surowiec323
20.3. Pierwotne i wtórne metabolity roślinne324
20.3.1. Charakterystyka olejków eterycznych i sposoby ich pozyskiwania327
20.3.2. Polifenole – źródła pochodzenia i właściwości329
20.3.3. Alkaloidy roślinne331
20.3.4. Saponiny jako związki biologicznie aktywne332
20.4. Ważniejsze metodyki wyodrębniania i oznaczania substancji czynnych w surowcach roślinnych334
20.5. Podsumowanie336
Piśmiennictwo337
21. Analizy metabolomiczne naturalnych surowców leczniczych 340
21.1. Wprowadzenie340
21.2. Metody analityczne w analizie związków biologicznie czynnych pochodzenia naturalnego340
21.3. Surowce naturalne o potencjalnych właściwościach leczniczych341
21.3.1. Aloes341
21.3.2. Cannabis sativa343
21.3.3. Lucilia sericata344
21.3.4. Chorthippus spp346
21.3.5. Tran347
21.3.6. Miód manuka348
21.4. Podsumowanie349
Piśmiennictwo350
22. Flawonoidy chiralne – metody enancjoseparacji i wydzielania mieszanin polifenoli 354
22.1. Wprowadzenie354
22.2. Flawonoidy – budowa i podział355
22.3. Enancjomery flawonoidów – w bioanalityce355
22.3.1. Analityka chiralnych flawonoidów357
22.4. Analityka mieszanin flawonoidów niechiralnych362
22.4.1. Wydzielanie polifenoli z materiału roślinnego362
22.4.2. Oczyszczanie ekstraktów roślinnych364
22.4.3. Oznaczanie polifenoli w ekstraktach roślinnych365
Piśmiennictwo366
22.5. Podsumowanie366
23. Oznaczanie związków fenolowych pochodzenia roślinnego w próbkach biologicznych 370
23.1. Wprowadzenie370
23.2. Ogólna charakterystyka związków fenolowych pochodzenia roślinnego370
23.2.1. Właściwości przeciwutleniające370
23.2.2. Biodostępność i bioprzyswajalność372
23.3. Metody analityczne stosowane do oznaczania związków fenolowych w materiałach biologicznych374
23.3.1. Przygotowanie próbek do analizy374
23.3.2. Metody oznaczania związków fenolowych375
Piśmiennictwo382
23.4. Podsumowanie382
24. Chromatografia cienkowarstwowa w analizie substancji roślinnych 384
24.1. Wprowadzenie384
24.1.1. Techniki jednowymiarowe385
24.1.2. Techniki wielowymiarowe386
24.1.3. Inne techniki planarne387
24.2. Chromatograficzny „odcisk palca” substancji roślinnych metodą TLC388
24.3. Techniki przetwarzania obrazu w analizie ekstraktów roślinnych metodą TLC390
24.4. Badanie właściwości antyoksydacyjnych metodą chromatografii cienkowarstwowej390
24.5. Detekcja inhibitorów wybranych enzymów393
24.5.1. Wykrywanie inhibitorów acetyloi butyrylocholinoesterazy393
24.5.2. Wykrywanie inhibitorów α- i β-glukozydazy395
24.5.3. Wykrywanie inhibitorów innych enzymów395
24.6. Detekcja związków o działaniu bakteriobójczym396
24.6.1. Metody bioautograficzne397
24.6.2. Szczepy bakteryjne stosowane w detekcji bioautograficznej397
24.6.3. Dokumentacja bioautogramów i analiza danych399
24.6.4. Zastosowanie analityczne metod bioautograficznych400
24.7. Podsumowanie403
Piśmiennictwo404
25. Mechanizmy obronne roślin i kompromis ewolucyjny: analityka na styku chemii i biologii410
25.1. Wprowadzenie410
25.2. Mechanizmy obronne roślin410
25.3. Metabolity wtórne i rola analityki chemicznej w badaniu kompromisu ewolucyjnego413
25.4. Obrona chemiczna dzikich i uprawnych gatunków pomidorów415
Piśmiennictwo418
25.5. Podsumowanie418
26. Metalonanomateriały w matrycach biologicznych422
26.1. Wprowadzenie422
26.2. Metalonanomateriały oraz ich występowanie w matrycach biologicznych423
26.2.1. Występowanie w tkankach roślinnych423
26.2.2. Nanomateriały teranostyczne424
26.3. Obrazowanie metalonanomateriałów w tkankach roślinnych i materiałach fizjologicznych425
26.3.1. Techniki mikroskopowe425
26.3.2. Techniki spektroskopowe/spektrometryczne426
26.4. Charakteryzowanie metalonanomateriałów i ich form w tkankach roślinnych i materiałach fizjologicznych428
26.4.1. Techniki spektrometryczne/spektroskopowe (ICP-MS, ICP-OES, SP-ICP-MS, XANES, DLS)428
26.4.2. Techniki łączone (CE-/HPLC-/HDC-/FFF‑ICP- MS/OES)429
Piśmiennictwo432
Podziękowanie432
26.5. Podsumowanie432
27. Bioanalityka jako narzędzie wspomagające wytwarzanie żywności funkcjonalnej 436
27.1. Wprowadzenie436
27.2. Wytwarzanie żywności funkcjonalnej436
27.3. Spektrometria mas w analizie związków biologicznie czynnych438
27.3.1. Identyfikacja niskocząsteczkowych związków selenu439
27.4. Podsumowanie447
Piśmiennictwo449
28. Skład chemiczny wosków powierzchniowych owadów: funkcje biologiczne i analityka 452
28.1. Wprowadzenie452
28.2. Funkcje biologiczne wosków powierzchniowych owadów452
28.2.1. Ochrona przed utratą wody453
28.2.2. Chemiczna komunikacja; feromony453
28.2.3. Ochrona przed entomopatogennymi mikroorganizmami455
28.3. Analityka wosków powierzchniowych457
28.3.1. Ekstrakcja wosków powierzchniowych457
28.3.2. Rozdzielanie wosków na poszczególne grupy458
28.3.3. Analiza jakościowa i ilościowa458
28.4. Podsumowanie464
Piśmiennictwo465