Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niami.Wramachprzyjętejwpracykoncepcji,rozwójpoleganagromadze-
niuistrukturowaniu(restrukturowaniu)doświadczenia(Tyszkowa,1990).
Nagruncietradycyjnejpsychologiirozwojowejprzyjmowano,żezmia-
nyrozwojowenastępującewpsychicesązdeterminowaneprocesamibiolo-
gicznegodojrzewaniaorganizmu,awięcwystępujątylkowokresiedzie-
ciństwaidorastania.Przedmiotembadańczynionozatemzmianyrozwo-
jowedzieciimłodzieżywprzekonaniu,żeprocesyrozwojukończąsię
wrazzosiągnięciemdojrzałości,ażycieczłowiekadorosłegocharakteryzuje
stabilnośćibrakzmianrozwojowych(Tyszkowa,Przetacznik-Gierowska,
1996,s.31).Tradycyjnąpsychologięrozwojuscharakteryzowaćmożnajako
związanązwiekiemsystematyzacjęopisowych,porównawczychinormatyw-
nychwypowiedzioontogenetycznychprzemianach(Weinert,1980,s.92).
Krytykatakpojmowanejpsychologiirozwojowejskierowanajest
wgłównejmierzeprzeciwkopojmowaniupojawiającychsięwżyciuczło-
wiekazmianwkategoriachuniwersalizacji,nieodwracalnościistałości
(HultschiPlemons,1979;Baltes,1979;Filipp,1982;Sugermann,1982).
Głównezarzutydotycząnastępującychaspektów:
-ograniczaniepojęciarozwójdookresudzieciństwaidorastania
-ograniczaniesiędoeksplorowaniawczesnychfazrozwojowych
-traktowaniewiekujakopodstawyzmianrozwojowych
-jednotematyczne(główniebiologiczne)ijednowymiarowetworzenie
modelirozwoju
-preferowaniewobecrozwojupojęcianormatywnegoanieipsatywne-
go(Lazarus,1990;Muszyński,1995)
-niedocenianieindywidualnychróżnicwprzebieguitempierozwoju
(Tyszkowa,Przetacznik-Gierowska,2000).
Psychologialife-spanzakładaposzukiwaniestałościizmiennościza-
chowaniawciągużyciawprocesieontogenezy(odpoczęciaażdośmierci),
badającpodobieństwairóżnicewrozwojuindywidualnymimożliwości
indywidualnejplastycznościlubindywidualnychmodyfikacjirozwoju(Bal-
tes,1990).Badanierozwojuczłowiekawciągucałegożyciapozwalaująć
procesyrozwojowejakocałość,eliminujączbędnezróżnicowanie(fragmen-
tację),którestosujesięwtedy,gdybadasięosobnorozwójdziecka,mło-
dzieżyirozwójczłowiekadorosłego.Stwarzatotakżebardziejsprzyjające
warunkidlacałościowegotraktowaniajednostkijakopodmioturozwoju
idostrzeganiajejciągłościwtokuzmian.Nieprzeszkadzatozarazem
wzauważaniuodrębnościzmianrozwojowychwposzczególnychokresach
życiaimożliwościbadaniaróżnicindywidualnychrozwojuzarówno
wciągużycia,jakiróżnychjegookresach(Tyszkowa,2000,s.31-32).
Wbadaniachbiograficznychczasniejestjednakutożsamianyzwiekiem
życia.Różnicewiekużyciaoznaczająróżniceczasu,jednakwiekżyciaprze-
stałbyćtraktowanyjakobezpośredniaprzyczynazmianrozwojowych.
18
