Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NaobszarzeBeskidówiPogórzaKarpackiegoznanychjestobecnie
około900jaskińischronówjaskiniowych.NajobficiejwystępująonewBe-
skidzieNiskim,Sądeckim,ŻywieckimorazŚląskim,gdzieopisanoteż
większośćobiektównajdłuższych.Iwtymregioniedominująschronyoraz
jaskiniekrótkie–kilkumetrowe(średniadługośćpodziemnegoobiektu
wynosituzaledwiekilkanaściemetrów).Niemniejwystępująteżjaskinie
oimponującymmetrażu,jakWiślańska(2275m),Miecharska(1830m),
czyJaskiniawTrzechKopcach(1244m).Łącznieznanychjest35jaskiń
oponadstumetrowejdługości.Sąoneraczejsłaborozwiniętewpionie,
głębokośćnajwiększychznichsięga56m,alepozostałychnieprzekra-
cza30m.
Wyjątkowymprzykłademjaskiń,położonychwskrajnejczęściPogó-
rzaKarpackiegosąKryształoweGrotyodkryteokoło1889r.wKopalniSoli
Wieliczka.
Podwzględemgeologicznymrejonten,mimożebezpośredniosąsiaduje
zjednostkamikarpackimi,majednakodmiennąbudowę,wchodzibowiem
wobrębtw.zapadliskaprzedkarpackiego.Byłtorozległybasensedymen-
tacyjnyocharakterzemorskim,rozwijającysięprzedczołemwypiętrzanych
Karpatprzezniemalcałydolnyiśrodkowymiocen(odok.20,5do12,5mln
lattemu).Tworzyłysięwówczaszróżnicowaneosady:ilasteimułowcowe,
wapnisteimargliste,aleteżsolneigipsowe–będącewynikiemprocesu
ewaporacji(odparowywaniawodymorskiej).
Dwiekomoryołącznejkubaturze1700m
3
,położonenagłębokościokoło
80mwykształciłysięwobrębiebadeńskiej(utworzonejok.12–15mlnlat
temu)seriisolonośnejWieliczki.Jaskinietepowstałyprawdopodobniewwy-
nikuwypłukiwaniasoliprzezkrążącewodyiosiadaniaczęścigórotworu,
możnajewięcuznaćza,unikatowynatereniePolski,przykładkrasusolnego.
PrzepięknąszatęnaścianachGrottworząwtórnekryształyhalituorozmia-
rachzazwyczajdokilkunastucentymetrów(alemiejscamiosiągające30cm).
Napodstawiedatowańradiometrycznychokreślono,żepowstawałyone
wokresachoziębieńmezo-ineoplejstocenu,awięc,wprzybliżeniuwciągu
ostatnich500000lat.GrotyKryształoweobjętesąodroku2000ścisłąochroną,
jakorezerwatprzyrodynieożywionej.
1.2.4.Rejonświętokrzyski
Wrejonieświętokrzyskimjaskiniewystępująwstrefachowyraźnieróżnej
budowiegeologicznej,cechującychsiępowszechnymwystępowaniemskał
węglanowych(krasowiejących),atakżemorfologicznychformskałkowych
(wktórychwykształciłysięjaskinieniekrasowe).Rejonświętokrzyskiobej-
mujeniemalpołowę(częśćpółnocną)województwaświętokrzyskiego,jest
bardzointeresującypodwzględemspeleologicznym,zewzględunawystę-
powaniejaskińwosadowychskałachwęglanowychróżnegowieku–obej-
mującegoprzedziałokoło250mlnlat.
20
Rozdział1.CharakterystykaobiektówpodziemnychwPolsce
