Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych

Wojciech Pusz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21286-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

274

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych. Red. Pusz, Wojciech . : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, 274 s. ISBN 978-83-01-21286-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Pusz, W.

T1 Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

YR 2020

SN 978-83-01-21286-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 228545, author = "", editor = "Pusz, Wojciech", title = "Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-01-21286-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Pusz, Wojciech

TI - Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-01-21286-5

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Pusz, Wojciech. Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych [baza danych online] : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/biologia-i-ekologia-jaskin-i-innych-obiektow-podziemnych-wojciech-pusz-228545.

kopalnie, pieczara, jaskinia, obiekty poziemne, zwierzęta w podziemiach, kręgowce jaskiniowe, bezkręgowce jaskiniowe, nietoperze, ochrona podziemi

Biologia i ekologia jaskiń oraz innych obiektów podziemnych jest pierwszą tak kompleksową pozycją, dotycząca biologii i ekologii jaskiń i innych obiektów podziemnych takich jak sztolnie, kopalnie, bunkry czy tunele. Książka adresowana jest do biol...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21286-5

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

274

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa 10
Charakterystyka obiektów podziemnych w Polsce (Paweł P. Zagożdżon) 12
Rozdział 1 12
1.1 Zróżnicowanie obiektów podziemnych w Polsce12
1.2. Jaskinie13
1.2.1. Wyżyny Krakowsko-Częstochowska i Wieluńska16
1.2.2. Tatry17
1.2.3. Beskidy, Pogórze Karpackie i Wieliczka20
1.2.4. Rejon świętokrzyski21
1.2.5. Niecka Nidziańska23
1.2.6. Sudety i Pogórze Sudeckie25
1.2.7. Niż Polski28
1.2.8. Pieniny29
1.2.9. Wyżyna Śląska29
1.2.10. Roztocze30
1.3. Sztuczne obiekty podziemne31
1.3.1. Obiekty pogórnicze36
1.3.2. Obiekty o znaczeniu militarnym46
1.3.3. Obiekty o pozagórniczych funkcjach gospodarczych i społecznych48
Rozdział 252
Znaczenie jaskiń i innych obiektów podziemnych w życiu człowieka (Wojciech Pusz) 52
2.1. Nazwa „jaskinia”, „pieczara”52
2.2. Czasy dawne53
2.3. Tajemnicze podziemia54
2.4. Górnictwo56
2.5. Dzień dzisiejszy58
Ekologia obiektów podziemnych (Joanna Furmankiewicz) 60
Rozdział 3 60
3.1. Abiotyczne właściwości siedlisk podziemnych60
3.1.1. Wielkość siedlisk podziemnych61
3.1.2. Światło61
3.1.3. Warunki mikroklimatyczne62
3.1.4. Materia organiczna66
3.1.5. Środowisko wód podziemnych66
3.1.6. Strefy środowiska lądowego66
3.2. Ekologiczny podział gatunków podziemnych70
3.2.1. Troglokseny i stygokseny70
3.2.2. Troglofile i stygofile71
3.2.3. Troglobionty i stygobionty71
3.2.4. Jaskiniowe endemity i relikty74
3.3. Przystosowania organizmów do życia pod ziemią76
3.4. Zależności troficzne między organizmami w podziemiach79
3.4.1. Źródła pożywienia w podziemiach79
3.4.2. Łańcuchy troficzne w podziemiach82
3.4.3. Zimowe żerowanie drapieżników w podziemiach83
3.4.4. Polowanie drapieżników na aktywne nietoperze88
3.4.5. Drapieżniki polujące na popielice w jaskiniach92
3.4.6. Bezkręgowce jako drapieżniki kręgowców w siedliskach podziemnych93
Rozdział 4 96
Zwierzęta w podziemiach (Joanna Furmankiewicz) 96
4.1. Krótka systematyka zwierząt występujących w podziemiach97
4.2. Bezkręgowce jaskiniowe99
4.2.1. Płazińce (Platyhelminthes)99
4.2.2. Nicienie (Nematoda)100
4.2.3. Pierścienice (Annelida)100
4.2.4. Skorupiaki (Crustacea)102
4.2.5. Pajęczaki (Arachnida)104
4.2.6. Wije (Myriapoda)109
4.2.7. Owady (Insecta)110
4.2.8. Skrytoszczękie (Entognatha)116
4.3. Kręgowce jaskiniowe117
4.2.9. Mięczaki (Molusca)117
4.3.1. Ryby (Pisces)118
4.3.2. Płazy (Amphibia)118
4.3.3. Gady (Reptilia)120
4.3.4. Ptaki (Aves)120
4.3.5. Ssaki (Mammalia), bez nietoperzy121
4.3.6. Nietoperze (Chiroptera)124
Mikroorganizmy ekosystemów podziemnych (Rafał Ogórek) 144
Rozdział 5 144
5.1. Bakterie i archeony145
5.2. Wirusy149
5.3. Grzyby150
5.4. Glony156
5.5. Sinice157
5.6. Porosty159
5.7. Rola mikroorganizmów ekosystemów podziemnych w obiegu materii i pierwiastków161
5.8. Rola mikroorganizmów w ekosystemie obiektów podziemnych163
5.8.1. Bakterie163
5.8.2. Wirusy166
5.8.3. Grzyby168
5.8.4. Glony, sinice i porosty172
5.8.5. Mikroorganizmy w bioindykacji stanu środowiska obiektów podziemnych173
Ochrona obiektów podziemnych (Joanna Furmankiewicz, Wojciech Pusz) 176
Rozdział 6 176
6.1. Bezpośrednia ochrona jaskiń jako siedlisk przyrodniczyc176
6.2. Monitoring przyrodniczy jaskiń177
6.2.1. Ogólne założenia monitoringu jaskiń177
6.2.2. Cechy siedliska oceniane w monitoringu jaskiń178
6.2.3. Wyniki monitoringu jaskiń180
6.2.4. Monitoring gatunków nietoperzy181
6.2.5. Monitoring aeromykologiczny185
6.3. Pośrednia ochrona podziemi jako miejsc cennych przyrodniczo – obszarów objętych ochroną prawną189
6.3.1. Ochrona obszarów cennych przyrodniczo189
6.3.2. Parki narodowe i rezerwaty przyrody189
6.3.3. Parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe191
6.3.4. Obszary Natura 2000191
6.3.5. Stanowiska dokumentacyjne i pomniki przyrody192
6.4. Podziemia w obszarach chronionych193
6.4.1. Podziemia będące rezerwatami przyrody193
6.4.2. Obiekty podziemne w parkach narodowych203
6.4.3. Obiekty podziemne w parkach krajobrazowych204
6.4.4. Obiekty podziemne w obszarach Natura 2000204
6.4.5. Obiekty podziemne jako stanowiska dokumentacyjne206
6.4.6. Obiekty podziemne jako pomniki przyrody206
6.4.7. Pośrednia ochrona podziemi jako miejsc cennych przyrodniczo – siedlisk chronionych gatunków i szczątków kopalnych206
6.5. Ochrona nietoperzy w podziemiach210
6.6. Pośrednia ochrona obiektów podziemnych jako miejsce występowania mikroorganizmów212
6.7. Praktyczna ochrona podziemi213
6.7.1. Zabezpieczanie otworów podziemi213
6.7.2. Czasowe ograniczenie dostępu do jaskiń217
6.7.3. Edukacja218
Przewodnik po wybranych jaskiniach w Polsce (Roksana Knapik)220
Rozdział 7 220
Przewodnik po wybranych kopalniach, obiektach militarnych i innych podziemnych trasach turystycznych w Polsce (Roksana Knapik)240
Rozdział 8 240
Literatura pomocnicza258

ZjawiskakrasowewtymrejoniePolskizaczęłysięrozwijaćprawdo-

podobniewkońcukredy,cobyłozwiązanezpoczątkiemblokowegowy-

piętrzaniaSudetów.Nasilenieprocesówkształtującychjaskinienastąpiło

wpaleogenie,azwłaszczawneogenie,wwarunkachklimatuwilgotnegocie-

płego,anawetsubtropikalnego.Uważasię,żeichrozwójnastępowałwtrzech

cyklachdenudacyjnych.Wplejstocenienastąpiłoostateczneukształtowanie

tychobiektówpodziemnych,częściowozostałyonewypełnioneosadami

jaskiniowymi,wtymnp.brekcjamikostnymi.

WSudetachinaPogórzuSudeckimwystępujeteższeregjaskińood-

miennej,różnorodnejgenezie.WKotlinieKrzeszowskiej,awięcnaobszarze

nieckiśródsudeckiej,rozpoznanezostałyJaskinieKochanowskieołącznej

długościprzekraczającejprawdopodobnie1000m.Usytuowanesąonena

granicypermskichdolomitówiprzykrywającychjepiaskowcówtriasowych.

Określonojejakopseudokrasowe,arozwinęłysięwzdłużsystemuspękań

iszczelin,prawdopodobnienaskutekrozpuszczaniaminerałówwęglano-

wychprzezwodyprzesączającesięprzezporowatepiaskowceorazwwyniku

działaniapobliskiegostrumienia.

Obszarem,naktórymwystępujeznacznaliczbajaskińocharakterze

szczelinowymsąGóryStołowe.Grubewarstwygórnokredowychpiaskow-

ców,gęstopociętychspękaniamiiszczelinamiciosowymi,budujątam

charakterystyczne„stoliwa”(np.Szczelińca,czySkalniaka),ograniczone

kilkudziesięciometrowejnawetwysokościpionowymiścianamiskalnymi.

Skałytezalegająnamarglachimułowcach,którestopniowoodkształcają

siępodnaciskiem.Wkonsekwencjiblokipiaskowcaulegajągrawitacyjne-

muprzemieszczaniu,procestenpowodujepowstawaniedośćrozległych

niekiedysystemów„jaskińszczelinowych”.WGórachStołowychzinwen-

taryzowanoponad75jaskińischronówjaskiniowych.Najwięcejznich

znajdujesięnaSzczelińcuWielkimoraznaBiałychSkałach,zaśnajdłuższe

osiągająsetkimetrów(np.JaskinieNaPotokuIiII–łącznieponad440m,

Jedynka–230m).

Nielicznemałejaskinieopodobnejgenezie,wykształconerównież

wszczelinowatychpiaskowcachkredowych,opisanonaPogórzuKaczaw-

skim,wokolicyZłotoryi.Obiektyogenezieszczelinowej,szczelinowo-ru-

mowiskowejirumowiskowejpowstałytakżewKarkonoszach,Kotlinie

JeleniogórskiejiGórachIzerskich.Występująoneprzedewszystkimwgra-

niciekarkonoskim.IchskupiskaznajdująsięwGórachSokolich(wpółnoc-

nejczęściRudawJanowickich)oraznaWzgórzachŁomnickichkołoJeleniej

Góry,anajwiększetoJaskiniawFajce(36m)orazDziurawyKamień(19m).

Wlatach70.XXw.,wstrzegomskimmasywiegranitowymnotowane

byływystąpieniapegmatytówkomorowych.Miałyonepostaćdruz–pustek

skalnychoobjętościachsięgających10m

,którychścianypokrytebyłykrysz-

tałaminajczęściejkwarcu.Takieobiektymożnarównieżuznaćzaunikatowe

natereniePolskipodwzględemgenezy,schronyjaskinioweendogeniczne,

magmatyczne.

Rozdział1.CharakterystykaobiektówpodziemnychwPolsce

Brak wyników

Biologia i ekologia jaskiń i innych obiektów podziemnych

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra