Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Natymobszarzeodkrytoponad1800jaskiń,wwiększościwystępują-
cychwskupiskach,jaknp.wrejonieOlsztyna,GóryZborówkołoKroczyc,
czywparkachkrajobrazowychOrlichGniazdiDolinekKrakowskichalbo
parkumiejskimSkałkiTwardowskiegowKrakowie.Długośćtychobiektów
wwiększościnieprzekraczakilkudziesięciumetrów,atylkodwie(Wierna
kołoŻarkaiWierzchowskaGórna)osiągajądługośćrzędu1000m.Wwięk-
szościsąonesłaborozwiniętewpionie,ichdeniwelacjazazwyczajniejest
większaniżkilkanaściemetrów.Wyjątkowapodtymwzględemjestjaskinia
StudniskokołoOlsztyna,ocałkowitejgłębokościok.75m,azaczynającasię
olbrzymiąsaląowysokości33m.Inne,najlepiejznanejaskinietegorejonu
tonp.rozległeSzachownicaIiIIkołoDziałoszyna,alboznaczniemniejsze
JaskinieŁokietkaiCiemnawOjcowie,czySmoczaJamawKrakowie.
Zdecydowanawiększośćjaskińjurajskichtoobiektyogeneziekrasowej,
aleprzebiegichkorytarzynawiązujedoukładuspękań(ciosu)wgórotworze.
Napołudniu(wrejonieOjcowa)wichpowstawaniubyćmożezaznaczyły
sięprocesyhydrotermalne.
1.2.2.Tatry
PodwzględempowierzchniTatrystanowiąniewielkifragmentkraju,aleto
naichobszarzewystępująnajwiększepolskiepodziemnesystemykrasowe.
Jesttookoło50.kmdługości,silniewypiętrzonymasywobardzoskompli-
kowanejbudowiegeologicznej.
Południowączęśćtegopasmagórskiego(znajdującąsięgłównienate-
renieSłowacji)budująpaleozoiczneskałykrystaliczne–przedewszystkim
granityorazgnejsyiłupkimetamorficzne.Nastokachpółnocnychdominują
wychodnieróżnorodnychskałosadowych,głównieowiekumezozoicznym,
awnajniższejczęści–eoceńskim.
NajstarszepiętrostrukturalneTatr(krystaliczne)tworzyłosięwtrakcie
orogenezywaryscyjskiej(wdewonieikarbonie),wwynikuprocesówmeta-
morficznychimagmowych.Powygaśnięciuówczesnychruchówgórotwór-
czych,wpermiezaznaczyłsięokresintensywnejerozjiidenudacji.
Odtriasudominowałyprocesysedymentacyjne.Nazrównanymtere-
nienastąpiłatransgresjarozległegomorzaTetydy,acałaeramezozoiczna
byłaokresemsedymentacjimorskiej.Wróżnychjejokresachosadzałsię
materiałozmiennymcharakterze–muływęglanoweiiły,aleteżpiaski
imułykrzemionkowe.Późniejprzekształciłysięonewróżnorodnewapie-
nie,piaskowceimargle.Uschyłkukredyzaznaczyłsiębardzosilnywpływ
specyficznychprocesówtektonicznych.Spowodowałyoneoderwanieod
podłożarozległychpakietówtychskałosadowych,ogrubościkilkukilome-
trówipowierzchnirzęduwielusetekkm
2
.Takieblokitektoniczne–zwane
płaszczowinami–uległynastępnieprzesunięciukupółnocy,naodległość
kilkudziesięciu,anawetkilkusetkilometrów,ulegającwewnętrznemusfał-
dowaniuipotrzaskaniu.
16
Rozdział1.CharakterystykaobiektówpodziemnychwPolsce
