Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.StosunkimiędzypaństwemaKościołem(Kościołami)
17
dowszystkichświętychfilozofiiodPlatona,poprzezJohnaLocke)a,poImmanuela
Kanta.StosunkimiędzypaństwemaKościołem(Kościołami)badająhistorycy,
prawnicyilastbutnotleastsocjologowie.Otychstosunkachjestmowawsamej
teoriisekularyzacji(wszakograniczaniedziałaniainstytucjireligijnychstanowi
konstytutywnyskładnikprocesusekularyzacji)iwkoncepcjachpostsekularyzacji
(dostrzegającychpowrótreligiidosferypublicznej).Zasługująonejednaknaod-
rębne,wnikliweprzeanalizowanie,itozkilkupowodów.
Popierwszedlatego,żewPolscedebatanatetematyjestuproszczonaizideo-
logizowana39.Niewiadomo,cogorsze:brakwiedzyczynadmiarideologii.
Podrugie,zpowodudynamicznegorozwojuwciąguostatnichtrzechlubczte-
rechdekadnowejdziedziny:studiównadstosunkamipaństwo-Kościół.Publikuje
siędziesiątkiksiążekisetkiartykułówpoświęconychtejproblematyce,wychodzą
wyspecjalizowanewtejtematyceczasopisma,powstająportaleinternetowe.Próbuję
choćbyczęściowoprzyswoićterozważaniaibadania,sineiraetstudio,aprzynaj-
mniejuświadomićichistnienie.
Potrzecie,zewzględunawzajemneoddziaływaniawtrójkącie:państwo-
Kościół(Kościoły)-społeczeństwo.Każdyztychpodmiotówwpływanadwa
pozostałeijednocześniepodlegaichwpływom.Trudnoanalizowaćreligijnośćspo-
łeczeństwa,abstrahującododdziaływanianańinterakcjizachodzącychwdiadzie
państwo-Kościół(Kościoły).Aleteżspołeczeństwowpewnejmierzedeterminuje
tetrójstronneinterakcjeisamowniewchodzi.
Wogólerelacjepaństwo-Kościół(Kościoły)sąuwarunkowanewielorako:
•
historycznie,m.in.poprzezkonkretnedecyzjepolityczneindokumentyza-
łożycielskie”(takiejakDeklaracjaNiepodległościStanówZjednoczonychczy
DeklaracjaPrawCzłowiekaiObywatela);
•prawnie,poprzezkonstytucje,konkordaty,ustawyiorzecznictwosądowe;
•społecznie,poprzezstrukturęreligijnąiwyznaniowąorazpoziomreligijności
społeczeństwa;
•przezczasypróby,zktórejmożnawyjśćzwycięsko(budującprzyszłąpozycję
iprestiż,atakżeemocjonalnewięziitożsamości)lubwręczprzeciwnie:postawy
duchownychipolitykaKościoła(Kościołów)wobectakichdramatycznych
wydarzeńjakIIwojnaświatowabyłybardzoróżne,czegodobrymprzykładem
jestzestawieniepolitykiksiędzaJozefaTiso,prezydentaRepublikiSłowackiej
całkowiciezależnejodIIIRzeszy,zpostawamipolskichduchownych,którzy
marlilubbylimordowaniwobozachkoncentracyjnych;
39
Sąwyjątki,np.:P
.Mazurkiewicz,Kościółwżyciupublicznym,w:P
.Mazurkiewicz(red.),
KościółkatolickiwprzededniuwejściaPolskidoUniiEuropejskiej(s.180-204),InstytutSpraw
Publicznych,Warszawa2003;H.Juros,StosunkimiędzypaństwemaKościołemwKonstytucjiEuro-
pejskiej,tamże,s.205-222;J.Mariański,KościółkatolickiwPolscewprzestrzeniżyciapublicznego.
Studiumsocjologiczne,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2013,zwłaszczarozdz.3:Kościół
ażyciespołeczne,s.147-198.
