Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Słowowstępne
7
entuzjazmteologarozkochanegowspekulacjimistycznej.Jeżelifilo-
zofiabyładlaniegoaktemnaturalnejmądrości,nasyconejmiłością,to
iteologiabyładlaniegorównieżpodobnądyspozycją,ogrzanąmiłością
zgóryibezskazymoralnejwewnątrz.WyidealizowanaprzezniegoBeatry-
czestałasiędlaniegosymbolembożegożyciaibożejwizjonerki.
Danteprzyjmowałdlaswojegopoematusensdosłowny,sensalegorycz-
ny,moralnyianagogiczny.Gdybydzisiajmógł,jakniemoże,odezwaćsię
doswoichkomentatorów,tobyimprzypomniałprzestrogęHugonaodśw.
Wiktora,żebyniewymuszalizkażdegośpiewu,zkażdejcanzony,zkażdego
wyrazu-czterechsensów,jeżeliniechcą,żebywszystkoskończyłosięna
bezdusznymschemacie,bezpulsużycia.UżywałpoetawBoskiejKomedii
alegoriiipozostałzawszepoetą,rezerwującnietykalneprawadlawyobraź-
niifikcji.Dalszesensy-moralnyianagogicznyczasemsiępojawiają,ale
niejednegokomentatorastrąciłbyDantezajegoprzesadędoktóregoś
zkręgówpodziemnych.Topewne,żecałyjegopochódnadrodzeoświe-
cenia,naviailluminativaśw.Bonawentury,jestwielkąkontemplacją
iwizjązarazem.Wielkawizjadantejskarośniewmiarę,jaklotidzie
wgóręażdoempireum,bysięzakończyćkąpieląwświetlistejrzeceiby
zniejpoetamógłdostaćwoczyduchowetonoweświatło,któreteolo-
gianazwałaświatłemchwały,lumengloriae,ibymógłspojrzećtwarzą
wtajemnicę,którasięwypromieniłajakoostatniepizodfikcjipoetycznej,
jakotrójjednośćwewszystkichbarwachtęczy.Poprowadziłgodoostatniej
wizjiśw.BernardzClairvaux,ten,któryjakoGalaadwmieszałsięwszeregi
rycerzy,byznimipójśćnaposzukiwanieśw.Graala,irazemzniewielutylko
wybranymidoznaćpodobnejcoDanteekstazy.
PochóddoBogakończyłsięuśw.Bonawenturyideązjednoczenia,via
unitiva.ŁączysięczłowiekzBogiemwboskimpoemacieprzezświatło
ipłomień,przezwizjęimiłość.Miłośćta,miłośćzwyżyn,caritas,wprawia
wruchwBoskiejKomediinietylkosłońceigwiazdy,alecałąludzkość,
wszystkierazempersonyświętegodramatuikażdąznichzosobna,nie
wyłączającsamegoDantego.Miłośćzwyżynłączysięzmiłościązdołu
wwielkąpodnietędotwórczości,dotejpowszechnejtwórczościcałego
gatunkuludzkiego,ojakiejwspominaDantewswejMonarchii.Miłość,
jakotchnieniebożeidzienaludzkość,byjąprowadzićwmyślDantegonie
tylkonaviacontemplativa,nadrogęnadziemskiejkontemplacji,lecztakże
naviaactiva,wwircodziennegożycia,wwirwalkipolitycznejispołecznej,
gdzieczłowiekocierasięozło,alewśródwalkiitruduprzeżywatosamo,co
przeżywałkiedyśpoeta:chociażwalczyłiprzeciwnikówdosamychstrącał
piekieł,towreszciepoczuł,żetasamamiłość,cowprawiawruchkażdą
