Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Byćidziałaćwspołeczeństwie
podręcznikidosocjologii(np.RitzeriGoodman2004)określajądualnośćprob-
lemuagency-structurejakozwykłąanalogięwobecpodziałumikro-makro:
Europejskasocjologianiemiałatakdługiejisilnejtradycjipodziałunateorie
mikro-makro,jakwUSA.Szczególniebrakowałosilnejtradycjiteoriipoziomu
mikro,cosprawiało,żeniejasnebyłoznaczeniedychotomiimikro-makro.Po-
nadto,europejscyteoretycyspołecznibyli,ogólnierzeczbiorąc,znaczniemniej
odsocjologówamerykańskichzainteresowani(oczarowani)naukamiścisłymi
(hardsciences)iekonomią,azatembyliteżmniejchętnidoprzejmowaniaznich
modeli(Ritzer1992a:453)8.
Podobniedenotujesiętakiedualizmyjaksubiektywność-obiektywność
czywoluntaryzm-determinizm.Przedewszystkimbowiempodmiotowe
sprawstwookreślasięjakomikropoziom,podczasgdyograniczeniaireguły
strukturalnetraktujesięjakopoziommakro.Podmiotowesprawstwoniemusi
jednakdotyczyćtylkopojedynczychaktorówspołecznych-możeteżwiązać
sięzdziałaniamikolektywnymi(naprzykładAlainTourainepiszeoklasach
jakoaktorachspołecznych).Wtakiejsytuacji-jeśliprzyjmiemy,żetogrupy
sąpodmiotamisprawczymi-niemożnautożsamiaćichzpoziomemmakro.
Zkoleistrukturamożedotyczyćpoziomumikro,kiedybierzemypoduwagę
interakcjespołeczne(Ritzer1992a:428-429).Zatemprzeważnie,gdymowa
opodmiociesprawczymnależałobydoprecyzować,czydotyczytopoziomu
mikroczymakro,czyteżzarównoaktorówspołecznych,jakigrup(Giddens
1979).Możnajednakpowiedzieć,żechodziopodmiotowedziałaniaaktora
wogóle(zarównozbiorowego,jakiindywidualnego).Dualizmsubiektywność-
-obiektywność,którydotyczytego,wjakimstopniusocjologicznewyjaśnienia
mająopieraćsięnasubiektywnychznaczeniachnadawanychprzezjednostki,
awjakimstopniu-naobiektywnychcechachspołecznych,którychjednostki
nawetsobienieuświadamiają,możebyćdodatkowązmiennąróżnicującą.
Ritzer(1992a:451)zauważateż,żewspółcześniamerykańscyteoretycy
mikro-imakroanalizuznająprzedewszystkimorientacjębehawioralną,tym-
czasemwEuropieczęściejzwracasięuwagęnaświadomeikreatywnedziała-
niaaktora(aktorów).Źródłemtejróżnicyjestinnaideaaktoraspołecznego,
którymożepodejmowaćdziałanieświadomielubnieświadomie-wujęciu
behawioralnymnazywanezachowaniem.Zapewnestądwywodzisięstosun-
kowodużapopularnośćteoriiracjonalnegodziałania,któresąwykorzysty-
wanedookreślenianajbardziejprawdopodobnegopodwzględemracjonal-
nościformalnejdziałaniapodmiotówsprawczych.Tomożebyćteżdobry
8
Oteoretycznychpodziałachwynikającychzróżnickulturowo-narodowychtraktuje
m.in.sympozjumpublikowanewnEuropeanJournalofSocialTeory”(por.Kalberg2007:
206-219).
