Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Kozubski(red.),P.Liberski(red.),Chorobyukładunerwowego,Warszawa2003
ISBN83-200-2972-4,©byWydawnictwoLekarskiePZWL2004
Bakteryjnezapalenieoponiinnezakażeniabakteryjne
19
Pourazowebakteryjnezapalenieoponpowstaje
wwynikuwytworzeniasięprzetokiłączącejprze-
strzeńpodpajęczynówkowązzatokamipowietrznymi
czaszki,uchemśrodkowymlubnosogardzielą.Prze-
tokitakiemogąbyćtakżewrodzone.Przetokajest
skutkiemzłamaniapodstawyczaszki.Najbardziejna-
rażona,jakonajcieńsza,jestblaszkasitowa;takiezła-
manieprowadzizwykledopłynotoku.Ropieńopon
mózgowychrozwijasięwkrótcepourazielubwwie-
lemiesięcyponim.Naprzykładwczasieostatniej
wojnywChorwacjiu17%chorychzranamipostrza-
łowymigłowyrozwinęłosiębakteryjnezapalenie
oponi(lub)ropieńmózgu,przyczymuwszystkich,
pozajednymwyjątkiem,odłamykościifragmenty
metalupenetrowałydownętrzaczaszki.Najczęst-
szymizolowanympatogenembyłySlaureus,pa-
ciorkowceβ-hemolizująceiClostridiumspp.Bakte-
ryjnezapalenieoponmożerozwinąćsiętakżewwy-
niku
zabiegów
neurochirurgicznych
(ewolucja
objawówjestwówczaspowolna),anawetpoznie-
czuleniudokanałowym.Czynnikiemsprawczymsą
pałeczkiGram-ujemne.Bakteryjnezapalenieopon
rozwijasię,alebardzorzadko,wwynikukolonizacji
przestrzenipodpajęczynówkowejprzezbakteriepo-
przezzakażonyshuntkomorowo-otrzewnowylubko-
morowo-przedsionkowyorazprzezzakażeniedrenu
używanegowciągłymdrenażulędźwiowegoodcinka
kanałukręgowego–metodyleczeniawodogłowia
komunikującego.Wprzypadkuzakażeniashuntuko-
morowo-przedsionkowegoobserwujesięzwykleje-
dyniepodwyższonątemperaturęciała,natomiastza-
każenieshuntukomorowo-otrzewnegoczęściejpro-
wadzidorozwojuzespołuoponowego.Analogicznie,
bakteryjnezapalenieoponmożebyćwynikiemzaka-
żeniarezerwuaruOmaya.
Powikłania
Dotypowychpowikłańnależąobjawyogniskowe
(np.niedowładpołowiczy),będącewynikiemzajęcia
przezproceszapalnyścianytętnicy,ogniskacerebri-
tislubzakrzepowegozapaleniażył(awięcopatome-
chanizmieischemicznym)orazwzmożoneciśnienie
śródczaszkowe.
Badanialaboratoryjne
Badaniaobrazowe(CT,MRI)umożliwiająuwidocz-
nieniewysiękuropnegowoponach,nasklepistości
inapodstawiemózgu.WbadaniuCTobserwujesię
wzmocnienieoponi(lub)wyściółki,niekiedyjedynie
oponapajęczaulegawybiórczemuwzmocnieniu;CT
pozwalarównieżnauwidocznienieropniakapod-
twardówkowego(p.str.25)lubpłynuwprzestrzeni
podtwardówkowej.Obecnośćpłynuprzesiękowego
manifestujesięjakopółksiężycowaty,częstoobu-
stronnie,obszaroobniżonejgęstościwstosunkudo
gęstościmózgu,izodensyjnywstosunkudopłynu
mózgowo-rdzeniowego.Przyobustronnymwysięku
rogiczołowekomórbocznychmogąulegaćspłasz-
czeniu.Zakażenieropneprzesiękupowodujezmianę
gęstości(ropniakjesthiperdensyjny)orazpojawianie
sięwzmocnieniapokontrastowego.BadanieMRIjest
bardziejużytecznewuwidacznianiuzmianprzy-
ipozapalnych:ogniskzawałowych,cerebritisiobec-
nościprzesiękulubropniakawprzestrzenipodtwar-
dówkowej.
Badaniepłynumózgowo-rdzeniowegojestnaj-
istotniejszymbadaniemwrozpoznaniubakteryjnego
zapaleniaopon.Płynwypływapodzwiększonymci-
śnieniem(200–500mmH
2O),wykazujezwiększone
stężeniebiałka(100–500mg/Pl)orazobniżoneglu-
kozy(<40%stężeniaglukozywsurowicy).Występu-
jepleocytoza(100–10000komórek/Pl)zprzewagą
(>60%)neutrofilów;wpoczątkowychstadiachbak-
teryjnegozapaleniaoponliczbakomórekmożebyć
mała(<1000/Pl),przybrakudominacjileukocytów
obojętnochłonnych.Jeżeliliczbakomórekutrzymuje
się<1000/Pl,należypodejrzewaćzastosowanieanty-
biotykoterapii,immunosupresjęchoregolubinneroz-
poznanie.Wyjątkiemjesttzw.nieropnezapalenie
oponwywołaneprzezpneumokoki,wprzypadkuktó-
rego
obserwowana
jest
pleocytoza
<100
ko-
mórek/Pl,agranulocytyobojętnochłonneniewystę-
pują.BarwieniemetodąGramadajewynikiuok.
60%chorych,aizolacjabakteriiwok.75%.Przy
rozpoczęciuantybiotykoterapii1–2hprzedwykona-
niemnakłuciaodsetekwynikówdodatnichnieulega
zmianie,natomiastjeślileczenierozpoczętowcze-
śniej,odsetektenspadao5–40%.
Odrębnościzakażeń
poszczególnymipatogenami
Neisseriameningitidis.Bakteryjnezapalenieoponna
tlezakażeniameningokokamimożeprzebiegaćpod
postaciąmeningokokcemiizzapaleniemoponlub
bez,azapaleniuoponmoże,aleniemusi,towarzy-
szyćmeningokokcemia.Oceniasię,żebakteryjneza-
palenieoponwystępujewmniejniż50%przypad-
kówzakażeńmeningokokami.Charakterystycznyjest
rumieńplamkowo-grudkowynaskórze,błonachślu-
zowychispojówkach,alenigdywłożyskupaznokci.
Wprzypadkachgwałtownieprzebiegającychrumień
możemiećcharakterplamicylubzlewającychsiępe-
techii;rumieńzwykleustępujewciągukilkudni.
Rzadkimpowikłaniemjestzawałrdzeniamanifestu-
jącysięjakotetraplegia.BadanieMRIwykazujehi-
perintensyjnysygnałiposzerzeniawobrębiedolnego
pnia,rdzeniaszyjnegoimigdałkówmóżdżku.Zajęcie
nadnerczywprzebieguposocznicymeningokokowej
prowadzidowystąpieniazespołuWaterhouse’a–
–Friderichsena–znagłympoczątkiem,wysokągo-
rączką,zlewającymsięrumieniempodpostaciąpla-
micyiwybroczyn,ostrąniewydolnościąsercaoraz
