Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przekładyWrzymieprzedcycerońskim
|
25
Wartotakżezauważyć,żeterminuexprimereużywaCyceron
wodniesieniudorzymskiejtragedii,międzyinnymitakpisząc
oEnniuszu,PakuwiuszuiAkcjuszu:WEnniusPacuviusAccius
[…]nonverbasedvimGraecorumexpresseruntpoetarum”18.
Podobnądopowyższegocytatu–znaciskiemnatreśćprzekazu,
anienasłowa–wymowęmafragmentlistuśw.Hieronima19oraz
wersyKatullusawprowadzająceparafrazęWarkoczaBerenikiKal-
limacha20.Wróżnychzatemepokach,takżeiwówczas,gdymogli-
byśmysięspodziewaćwiernejkopiioryginału(exprimereetymo-
logicznieoznaczaprzecieżtworzenierepliki,powielaniewzoru),
autorzyłacińscykoncentrująsięnienaoddaniuwarstwyleksykal-
nej,alesiłyoddziaływaniadzieła.
Bardzorzadkopojawiasięwodniesieniudoprzekładówprzed-
cycerońskichczasownikinterpretari.Mówcaużywago,pisząc
otłumaczeniudziełaEuhemerosadokonanymprzezEnniusza:
W[…]quem[Euhemerum–K.M.]nosteretinterpretatusestet
secutuspraeterceterosEnnius”21.WpowyższymfragmencieCy-
ceron,pozainterpretari,posługujesięjeszczeterminemsequi,nie
wartościującnegatywnieutworuEnniusza.Tymczasemsporadycz-
newystępowanieczasownikainterpretariwzględemtwórcówlite-
raturywczesnejrepublikimożewynikaćzfaktu,żesamodzielnie
terminównajczęściejzewszystkichtudyskutowanychmiałwów-
czas–ajeszczeizaAugusta–znaczenienegatywne,któreilu-
strująnajlepiejsłowaHoracegozArsPoeticaonieporadnymtłu-
maczeniuliteralnym:
[…]necverboverbumcurabisredderefidus
interpres.22
Interpretariposiadazatemdwasprzeczneznaczeniaijedynie
zkontekstumożemyodczytaćintencjeautora.
Kolejnyważnyczasownik–mutare–oznaczatłumaczeniedo-
pierouSeneki23.Takżetraderewinteresującymnasznaczeniu
dotyczyliteraturypostCiceronem24.MiędzyinnymiuGelliusza
iAuzoniuszawystępujetraducere25,któryniepojawiasięwodnie-
sieniuanidodawnychprzekładówrzymskich,anidoutworówCy-
cerona,cowprawiawzdumienieRichtera,bowiemwłaśnieodtego
