Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PotwórLévi-Straussa
29
przekształcasięwconajmniejtrzyosobnekategoriejęzykowe,wefekcie
możebyćzarównoniedźwiedziem,człowiekiem,jakidemonem20.Zaskaku-
jące,jakczęstowtymkontekściepojawiająsię,nawetwewczesnychteks-
tachalpinistówbrytyjskicheksplorującychHimalaje,rozważanianatemat
odmiennościtybetańskiejlogiki–częstowręczmożnabyupatrywaćwtych
fragmentachechakoncepcjimyśliprelogicznej.Równocześnietegorodzaju
analizypogłębiaćbędązłożonośćlokalnychkontekstów:figurayetipozwala
odkryćheterogenicznośćtradycjitybetańskiej,złożonejzwarstwybuddyjskiej
istarszejodniejreligiiBön
21
.Myślę,żeniebędziezbytprzesadnestwierdzenie,
żetejskomplikowanejsieciodpowiadaplątaninainterpretacjidotyczących
śladówpotwora–którekojarzysięnietylkozróżnymigatunkamizwierząt,
aleteżzróżnymisposobamideformacjitropu,łączniezokaleczonymistopami
świątobliwychpielgrzymów.
Tasyntagmatycznasiećtworzyparadygmatmitu,którystaniesiębaządla
jegokolejnychwariantów.Wwymiarzeepistemologicznymmożnaówmodel
sprowadzićdopytaniapostawionegoswegoczasuprzezantropologówkul-
turowychbadającychfenomensasquatcha:nCzymjestrzeczywistość?Czym
jestnauka?”
22
.Właściwieinspiracjądlategopytaniajestnietylkosammit,ale
teżspecyficznaformajegointerpretacji,m.in.kryptozoologiaikryptobiolo-
gia23dążącedoodnalezieniapotwora.Zjednejstronypodejścietozakłada
zupełnieinnąinterpretacjędanychwsytuacjideficytufaktów–częstojestto
próbapotwierdzeniaistnieniagatunkubiologicznegojedynienapodstawie
tropówiświadectw.Zdrugiejstronykryptozoologia,moimzdaniem,nietyl-
koposzukujemiejscapostronienaukprzyrodniczych;jejkontrowersyjność
polegaprzedewszystkimnaintuicyjnymłączeniubiologiizfolklorystyką,
jesttobowiempróbaweryfikacjinarracjikulturowychpoprzezwpisywanie
lokalnychtradycjiwokreśloneśrodowiskoprzyrodnicze.Natejpodstawie
częstowskazujesięanalogiepomiędzyparadygmataminaukowymianarra-
cjaminprelogicznych”tubylców.
Równocześniepamiętaćnależy,żeoswoistejpresumpcjistrukturymitu
pomiędzyposzczególnymiwariantami(yeti,sasquatch,ałmasetc.)decydują
20
Zob.np.S.Pranavananda,TheAbominableSnowman,nAlpineJournal”vol.61,1956.R.von
Nebesky-Wojkowitz,WheretheGodsareMountains.ThreeYearsAmongthePeopleoftheHimalayas,
transl.M.Bullock,London1956,s.151–161.
21Zob.np.H.Siiger,The„AbominableSnowman”:HimalayanReligionandFolklorefromtheLe-
pchasofSikkim[w:]HimalayanAnthropology.TheIndo-TibetanInterface,ed.J.F.Fischer,Paris1978.
22M.M.Halpin,M.M.Ames,Preface[w:]ManlikeMonsters…,s.xiii.
23
RozróżnienietowprowadziłWalentySapunow:podczasgdykryptozoologiatogałąź
zoologiizajmującasięnnajbardziejtajemniczymigatunkamiczyteżtajemniczymiokolicz-
nościamizwiązanymizniektórymiobiektamizoologicznymi”,nkryptobiologięmożnaokreślić
jakoanalizęsekretówprzyrodyożywionejwsystemiewiedzynaukowej”(Międzyczłowiekiem
azwierzęciem,przeł.WojciechGrzelak,Katowice2008,s.25i31).
